W zélnikù (12 a 13) mdze we Wielu XXXX Turnér Lëdowëch Gôdôszów z Kaszëb a Kòcewégò. Czas nëkô… a niechtërny pewno mają jiwer, jaką gôdkã zaprezeńtowac. Żlë kòmù tekstów brëkùje, nen mòże nalezc je w nônowszim zbiérkù felietónów Rómka § Tómka przecywiónka. Ksążeczka nie je drogô (kòsztô 25 zlotëch z nyma wszëtcziam vatama i sratama), a mòże jã kùpic w internetowim krómie Kaszubska Książka, zaplacëc kôrtą czë jak tam kòmù wëgódno, a brifka (mòże nawetka mdze to nen z Pëlckòwa) jã dodóm przëniese.
Regùlamin a wszelejaczé infòrmacëje ò Turnéru nalézeta na starnie Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë w Wejrowie.
Hewò niżi dwie próbczi:
Wiodro jistné jak na Zjôzdze w Lãbòrgù, skòpicą atrakcjów, bòkadny ksążkòwi bédënk, wiele stojiszczów z jestkù ë pitkù, bëlnô mùzyka na binie (chòc jakno gwiôzdã wieczoru, jô bë widzôl kaszëbsczé karno) – hewò taczi to béł nen latosy Kaszëbów Zjôzd…
Òglowò dôwajã 5 a pól.
Wszëtczim chcã dac do wiédzë, że nama tj. Tómkòwi Fópka ë Rómkòwi Drzéżdżónkòwi ùrodzëło sã drëdżé dzeckò (pierszé ju sã pò swiece dôwno rozlazło)! Mëlióna dolarów zó nie nie dostóniemë (pòwôżno – żlë chłop dzeckò ùrodzy, tëli dëtka mòże dostac), ale ë tak jesmë baro rôd.
Spòkójno, naju dzeckò je lëteracczé, kò wid negò swiata ùzdrzôł drëdżi zbiérk najich felietónów, co më je piszemë do miesãcznika „Pomerania”.
Grótką, co pòmògła najémù drëdżémù dzeckù przińc na swiat, je redachtór Dark Majkòwsczi, chtëren wëbrôł do ksążczi naju nôlepszé (wedle jegò dbë) felietónë.
Dzeckò ùrodza sã w Wëdôwiznie Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô.
Rôczã do kùpianiô a czëtaniô.
Ji miono bëlo Aleksandra. Chòc pòmalëcznô, ale stateczno pò wòdach Szkarpawë i Wislë jachala. Aleksandrą czerowôl naju prowadnik pò nym dzélu Zëlawów Przemk. Równak sternikã móg bëc kòżden z naju – gazétników, co wëbrelë sã na latosé warkòwnie zrëchtowóné bez miesãcznik „Pomerania”. Przemk dolmaczil, że za pôrã tësący zlotëch mòże so taką Aleksandrã tj. mòtorowi bôt wëpachtowac a bez tidzéń rézowac pò zëlawsczich wòdach. Do te ni mùszi miec niżódnëch żeglôrsczich cedlów, leno przeńc krótczé szkòlenié – jak zapùszczëc mòtór, jak jachac do przódku, ëtd.
Spòkójno bieżëlë më Szkarpawą z Rëbinë do marinë w Błotnikù òb drogã dobéwającë pôrã wòdnëch zawadów – mòstów a szluzów. W Błotnikù më zjedlë dobré pôlenkò przërëchtowóné bez môlowé bialczi z Kòla Wiesczich Gòspòdëniów, a tej wójt gminë Cedrë WiôldżéJanusz Sztefón Gòlińsczi òpòwiôdôl nama jakùż to bëlo (a je) z ną mariną w Błotnikù. Ò tim mdzeta mòglë pòczëtac w „Pomeranii”. Kòl leżnoscë wójt, chtëren òkôzôl sã bëlnym gôdôszã a prowadnikã, pòkôzôl nama tzw. Hausbôtë (pliwającé dodomë), jaczé robi priwatnô firma w jegò gminie.
Nazôd w Rëbinie më bëlë dosc pòzdze wieczór. Na spanié dojachelë më do Sztutowa. Tej jestkù, pitkù a spatkù, bò reno zwiedzëlë më Konzentrationslager Stutthof, równak òdjimków z negò môla na starnie na prosbã najégò prowadnika nie dôwóm…
Rëbina – tuwò mòże wëpachtowac mòtorowi bôt, a tej w drogãStôré a nowé…„Skrącóny” mòst w Rëbinie, pò chtërny jezdzy wąskòtorowô bana
Wëjachalë më w nocë 20 łżëkwiata. Aùtobùs, w chtërnym bëlë przedstôwcowie Gminë Gniewino, Kòla Wiesczich Gòspòdëniów, Mùzeùm Pùcczi Zemi i Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë i Mùzyczi w Wejrowie, wiesolo nëkôl bez Pòlskã. Pò pôlnim zajachalë më do Skarżëska-Kamianny prawie na… pôlnié. Òb wieczór „Szczypior Kapela” zagrala widzali kòńcert dlô mieszkeńców negò miasta. Tuwò nalézeta relacjã: PROSKARŻYSKO
Wczas reno òdwiedzëlë më Sanktuarium Matczi Bòżi Miloserdzô w Skarżëskù, dze je replika Òstribrómë. Tej pò òddzãkòwanim sã z najima gòspòdarzama pònëkalë më w górë – na Spisz, prosto, bez Nowi Targ, do Niedzycë.
Czej më pò pôlnim zajachalë, tej to dalo wieczerzã. Gòspòdôrz naju kwatérë, pón Antoni, rôczil naju na charitatiwny kòńcert. Czej to ùczëlë naju chlopi z kapelë to jaż szpérama rëchalë, chùtuszkò sã òbloklë, wzãlë swòje jiństrumeńta a flot më nëkalë na zalã…
Tak tej më wieczór wëszlë… a reno przëszlë, a kòl leżnoscë kąsyczk dëtka na dobrą sprawã òstawilë. Nawetka ò tim w gazétach napiselë. Zazdrzijta le tuwò: NIEDZICAeSpisz
W niedzelã òpanowelë më zómk w Niedzycë. Wszëtkò za sprawą wëstawëò kaszëbsczich pielgrzimkach: ti rëbacczi z Hélu do Pùcka i ti nadolsczi bez Żarnowsczé Jezoro. Ną òdjimkòwą wëstawã mdą mòglë òbzérac letnicë, jaczi bez lato „szturmùją” zómk.
Na drëdżi dzéń, czej më sã dobrze wëspalë, rëszëlë më bez Jasną Górã pòd dodóm… Jak më reno wëjachalë, tak më w nocë przëjachalë. Szczãslëwie!
Mielë më na ti wëprawie wiele wicy przigòdów… Kò przeńdze na naju réza do legeńdów!
Naju karno wãdrowczików z gòspòdarzama Skarżëska-Kamianny
Òd Wiôldżégò Czwiôrtkù do Wiôldżi Sobòtë w kòscolach môlczą zwònë i zwónczi. Zó to czëc je klekòtanié. Jes w niechtërnëch parafiach na Kaszëbach, w piątk a òsoblëwie w sobòtã, knôpi chòdzą z klekòtkama wkól kòscola. Tak je chòcbë we Wejrowie kòl klôsztoru francëszkanów.
Kąsk wicy ò klekòtanim a jinszich kaszëbsczich zwëkach Wiôldżégò Tidzenia a Jastrów mòże przeczëtac w artiklu Andrzeja Bùslera na starnie KPZ: Jastrë czyli kaszubskie Święta Wielkanocne
Hewò tak piszą pòswiãconą krédą w Niemcach. Kòl naju na Kaszëbach je K+M+B, co znaczi Ksądz Mô Biédã 😉
Òd Nowégò Rokù jaż do swiãta Trzech Królów (6 stëcznika), pò wsach i miasteczka kaszëbsczich chòdzą przezeblekli za królów trzeji knôpi. Czedës ti chòdzëlë z gwiôzdą i brzãczadlã zwónym brómtopã czë mrëczkã. Pò pòlskù nen jinstrumeńt nazywóny je burczybasem. Króm tegò mielë òni téż sobą béksã na dëtczi.
Nôczãscy królowie òblokli są w biôlé ruchna. Czedës do òbleczeniô brëkòwóné bëlë pòdchlastnice a w nowëch czasach kòmże służków. Na glowach Królowie noszą kòrunë zrobioné z papióru, złotków i strzéberków. Jeden z nich mùszi miec gãbã wëmalowónô na czôrno.
Dzysôdnia królowie nie chòdzą ju z brómtopã i nie spiéwają taczi hewò piesnie: Continue reading “Znajeta tak co: Trzeji Królowie”
Ne starnë ùżëwôją kùszków (an. cookies). Przezérając je bez zjinaczi ùstôwù przezérnika dôwôsz zgòdã do jich spamiãtëwaniô.
