Róman Drzéżdżón | Roman Drzeżdzon
Bëlnô ùdba, bëlné granié, bëlnô kaszëbizna… Dzysô (15. maja 2018 r.) w Wejrowsczim Mùzeùm bél jem zaczarzony téatrã Zymk. Jejich szpektôczel „Sobótka”, wedle scenarnika a reżiserie Adama Hébla, strzélô w serce, dôwô do mëszleniô a rëchô sëmienié… Jo, jo wszëtcë jesmë winny, temù téż òdjimkòwô relacjô ni móże bëc farwnô.
„Sobótka”, jaką bédëje Zymk, wôrt je òbezdrzec! A tëli…
Bróń mie Bóg, żebë jô mëslôl kògò z Pùcónów òbrażac slowã òsel. Hewò, sznëkrëjącë pò sécë nalôz jem w „Ilustrowanym Kuryerze Codziennym” (dod. do „IKC” nr 135, 17 maja 1937 r.) taką czekawą fòtografkã:
„IKC” nalézeta na starnie Malopòlsczi Biblioteczi Cyfrowi.
Na prosbã Czëtińców dôwóm nótë do „Kaszëbsczich nótów”. Do te, kąsk niżi, téż cali tekst ti spiéwno-òbrôzkòwi jigrë.
Mój drëch, Bùlink, jiscël so baro, że pisôl jem ò Diôbelsczim kamie, co kòle Òdargòwa leżi (TUWÒ), a móm zabëté ò nym kamie kòle Czechów. Tak tej, kòl leżnoscë rizë w mòjé domôcé stronë, to je do Starzëna, wjachôl jem za Swiecënã w las a czilenôsce fòtografków zrobil.
Wëbrôl jem so w las… Nié, nié, tak zarô jô Wama nie rzekã dze jô bél, a co jem w nym lese widzôl. Wëzgódnijta 🙂
Hewò, jak tã duńc:
Cepelkò sã zrobilo, tej wëbrelë më sã 8. lżëkwiata 2018 r. z bialką, starką a najim scyrzã do Jastarny… Hewò cziledzesąt wëbrónëch fòtografków z ny rézë.
Jeżdżącë pò Kaszëbach tu a tam dô sã nalezc kamë-pòmniczi z „Kaszëbsczima nótama”. Donëchczas narechòwôl jô jejich szesc:
Wszëtczégò bëlnégò na Jastrë!
Z lëżnoscë negò zymkòwégò swiãta dôwóm pôrã czekawinków. Pierszô je ò bãblowanim w Jastrową Niedzelã.
No bùdzenié bãbnã lëdzy, bë wstewelë na rezurekcjã przede wszëtczim znóné je z Jastarnie – kò do dzysô dnia tã bãblëją, co móże òbezdrzec TUWÒ. Równak przódë lat ë w jinszich parafiach na Pòmòrzim nen zwëk bél praktikòwóny. Chòcbë w Wësënie, ò czim pisze ks. Pòdlaszewsczi w artiklu „Zarys historii parafii wysińskiej” („Kaszuby” dodôwk do „Gazety Kartuskiej”, nr 9/1937 r.):
Żlë gôdómë ò Jastrach, tej mùszi nadczinąc ò kaszëbsczich dëgùsach. Ò tim zwëkù pisôl do „Gazety Kartuskiej” (nr 46 z 1938 r.) Jan spòd Kòscérznë: Continue reading “Znajeta tak co: Jastrë”
Wierzba bije, jô nie bijã.
Za tidzéń – wiôldżi dzéń.
Za nocë trzë ë trzë – są Jastrë!
Tak sã czedës w Palmową (abò Kwietną) Niedzelã wòlalo, bijącë wierzbòwima wietewkama sąsôdów.
Swiãcónô palma bëla (a czãsto jesz je) zatikónô za swiãti òbrôz, żebë chronic dodóm przed ùderzenim piorëna. Òb czas grzëmòtë òbchôdalo sã téż chëcz a bùdinczi na gbùrstwie z żôlącyma sã palmama, abë dim òdwrócyl piorën.
Palma bëla òsoblëwie wôżnô dlô gbùrów, jaczi wtikalë jã w zemiã, bë ta dobrze rodzëla a pòla bëlë chronioné przed gradã. Przódë bél jesz zwëk wklôdaniô palmów do gãsëch gniôzd, żebë z jajów welôzlë zdrowé gąsątka, a do kòszków z pszczolama, abë ne dôwalë wicy miodu. Palma chronia mlékò przed psëcym a rëbacczé sécë przed zlim òkã czarownicë.
Wôrt téż przëpòmnąc, że czlowiekòwi, jaczi jedną baszkã z palmë pôlk gardlo nie bòlalo.
Jem gwës, że swiãconé palmë w niejednym kaszëbsczim dodomie są dze w domikù abò jizbie za òbrôz zatklé. Blós czekawé, czë są jesz taczi lëdze, co biją palmą swòjëch sąsôdów abò chòc jedną baszkã zjedlë…
Spisënk pòlsczich kòmiksów, w jaczich móże nalezc kaszëbsczé drobnotë, òpùblikòwôl jem na nym blogù w gromicznikù 2018 rokù (nalézeta gò TUWÒ). Nen spisënk jesz nie je fùl, le pòmalinkù, z pòmòcą żëczlëwëch lëdzy, m.jin. Tomôsza Meringa, Henrika Czonstczi, Piotra Pieniążka czë Mareka Adamkòwicza, dopisëjã nowé title.
Ò kòmiksu zrëchtowónym na spòdlim pòwiescë „Krwawy sztorm” Aùgùstina Necla (1902-1976) òpòwiedzôl mie Macéj Tamkùn – zó co jemù baro dzãkùjã!
Òbrôzkòwi „Krwawy sztorm” bél drëkòwóny w latach 1994-95 w pùcczim cządnikù „Gazeta Nadmorska”. Scenarnik napisôl Krësztof Misdzol (pòl. Krzysztof Miśdzioł), zôs céchùnczi òd dzélu 1 do 4 robil Macéj Tamkùn, a òd dzélu 5 do 21 Béjata Glosa (pòl. Beata Glosa).
Tuwò dlô przerównaniô a òszmakaniô dôwajã dwie próbczi:
Wicy sztëczków „Krwawego sztormu” mdze móg òbezdrzec latos pòd kùńc lżëkwiata na wëstawie w Wejrowsczim Mùzeùm.
