Kaszëbsczé drobnotë w pòlsczim kòmiksu


Rëchli pisôl jem ò kòmiksach pò kaszëbskù, terôzka chca przedstawic brzôd sznëkrowaniô za pòlsczima òbrôzkòwima òpòwiôstkama, w jaczich móże nalezc co ò Kaszëbach. Donëchczas ùdalo mie sã zebrac cziledzesąt titlów. Òglowò nëch „drobnotów”, òsoblëwie jãzëkòwëch, za wiele nie je.
Kąsk je kòmiksów namienionëch pòmòrsczi historëji, m.jin. òpòwiôdającëch ò strzédnëch stalatach np. Doman. W cieniu Światowida, Konungahela 1136 – Słowiańska wyprawa, czë cządze 2. swiatowi wòjnë, np. Laś piaśnicki, Szczęściarz z rocznika 1917, Pierwsi w boju. Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, Westerplatte. Załoga śmierci. Dosc wiele je graficznëch òpòwiesców ò Gdinie, chòcbë: Miasto z widokiem, Morskie Marzenie Polski. Projekt Gdynia 1923, Okno na świat. Sztrejczi we Gduńskù a pòwstanié Solidarnoscë téż nalazlë swój plac – tuwò mùszi nadczidnąc chòcbë ò wëdónym w drëdżim òbiégù kòmiksu Jaceka Fedorowicza Solidarność 500 pierwszych dni.
Kaszëbi czë kaszëbsczé môle pòjôwiają sã téż w kriminalnëch kòmiksach ò przigòdach kapitana Żbika, czë kòmiksu Kapitan Wrona.
Dzél kòmiksów pòwsta na spòdlim kaszëbsczich czë pòmòrsczich òpòwiedniów. Do nëch slëchają chòcbë: Mistral. Opowieść o dzielnym rybaku z Ustki, Opowieści znad Bałtyku, Ostatni wynalazek.
Żlë zôs jidze ò kòmiksë reklamòwé a promòcyjné jinstitucjów czë miast na Kaszëbach, to mùszi tuwò nadczidnąc m.jin. ò taczich titlach jak: Dzień pod Trójmiastem, czyli wycieczka do Wejherowa, O Muzeum w Wejherowie snuta komiksem opowieść czë Ślub nad Białą. O powstaniu Wejherowa i Kalwarii Wejherowskiej opowieść komiksowa.
Mrëgającë òkã, to do nëch kaszëbsczich „drobnotów” móże jesz zarechòwac bòhatérów rodã z Kaszëb, to je kapitana Klossa, Janka Kòsa czë Benka Dampca 😉
Òglowò widzec je, że w pòlsczich kòmiksach Kaszëbi przedstawióny są baro stereòtipiczno (rëbôk, gbùr, wëpëskòwónô bialka), kaszëbsczi jãzëk je rzôdkò wëzwëskóny (czãsto zôpis je fòneticzny, bez kaszëbsczich znaków). Kaszëbi prosto robią jakno spòdlé przińdnëch bòhatérów, abò są ùkrëti pòd pòzwama Pòmòrzanów.

Niżi spisënk nëch kòmiksów, wedle mie, nôwôżniészëch, zebrónëch za régą alfabétu:

[1.]
Benek Dampc i trup sąsiada, scen. Jerzy Szyłak, rës. Robert Służały, Wrocław 2003 – nen zsziwk a czile pòstãpnëch to seriô kriminalnëch kòmiksów, chtërnëch przińdnym bòhatérą je Benek Dampc. Mô òn kaszëbsczé nôzwëskò, rodzony je w Pùckù, ale wëchòwóny w Krakòwie, temù téż za wiele z kaszëbiznë jemù nie òstalo.

[2.]
Czterej pancerni i pies, rës. Jerzy Wróblewski, Bydgoszcz 2017 – przińdny bòhatéra, Jank Kòs, je Kaszëbą ze Gduńska. W kòmiksu pòjôwiają sã téż Kaszëbi z “Gryfa Pomorskiego. W latach 1968-69 nen kòmiks drëkòwóny bél w „Dzienniku Wieczornym”.
[3.]
Doktor Damiano, Jarosław Kowal, Gdańsk 2013 – kòmiks, jaczégò akcjô dzeje sã we Gduńskù, zrëchtowóny na spòdlim legeńdë napisóny bez sp. prof. Jerzégò Sampa. Jakbë co, to szukajã do swòjëch zbiorów 🙂

[4.]
Doman. W cieniu Światowida, scen. Mariusz Piotrowski, rës. Andrzej O. Nowakowski, Warszawa 1988  – akcjô dzeje sã w strzédnëch stalatach na Arkónie, Rugie a Zapôdnym Pòmòrzim, temù téż bez sromòtë rëchùjã nen kòmiks do “kaszëbsczich”.

 [5.]
Dzień pod Trójmiastem, czyli wycieczka do Wejherowa, Jan Plata Przechlewski, Aleksandra Spanowicz, Tomasz Mering, Bartosz Glaza, Wejherowo 2009 – nen kòmiks ò Wejrowie, wëdóny bez Ùrząd Miasta, mô zachãcëc letników do wizytë w miesce Wejhera.

[6.]
Kajko i Kokosz. Wielki turniej, scen. i rës. Janusz Christa, Warszawa 2003 – na jednym z kadrów pòjôwiają sã Kaszëbi, jaczi gôdają: Misme prziszli znad muerza, jo 😉

[7.]
Kajko i Kokosz. Na wczasach, scen. i rës. Janusz Christa, Warszawa 2003 – bòhatérowie są na latowiskù nad Bôltã, dze pòtikają sã z Pòmòrzanama. Nen kòmiks bél przelożony na kaszëbsczi a wëdóny w 2005 rokù. Jego dolmaczérą bél Zbigniew Jankòwsczi.

 [8.]
Kapitan Kloss. Agent J-23, scen. Andrzej Zbych, rës. Mieczysław Wiśniewski, Warszawa 1971 – przińdny bòhatéra Stanisłôw Mòczulsczi je rodã z Kòscérznë, sztudérowôl przed wòjną na Gduńsczi Pòlitechnice, temù domôgac sã jidze, że Hans Kloss bél Kaszëbą.
[9.]
Kapitan Wrona, scen. Elżbieta Żukowska, rës. Łukasz Godlewski, Warszawa 2016 – kriminalny kòmiks w gdińsczich klimatach z 60. lat XX stalata. Pòjôwiô sã nawetkã kaszëbskô mòwa. Hewò jeden òbrôzk, tak wiele gôdający ò Kaszëbach:
[10.]
Kapitan Żbik. „St. Marie” wychodzi w morze… (cz. 1), Nie odebrany telegram (cz. 2), Ślady w lesie (cz. 3), Smutny finał (cz. 4), scen. Władysław Krupka, rës. Jerzy Wróblewski, Warszawa 1982 – starszi pewno Żbika pamiãtają. W nëch hëftach akcjô dzeje sã w Gdinie. Widzec je, że Gdiniô mô szczãscé do kòmiksów 🙂

[11.]
Konungahela 1136 – Słowiańska wyprawa, scen. Igor D. Górewicz, rës. Bartłomiej Baranowski, Szczecin 2016 – bëlno zrëchtowónô òpòwiesc ò wëprawie Zapôdnëch Pòmòrzanów na norweską Kònungahelã.

[12.]
Laś piaśnicki, Tomasz Mering, Wejherowo 2016 – zôczątk wòjnë, Kaszëbë, Wejrowò, mòrd w Piôsznicë…
Nen kòmiks w wersji pdf. nalézeta na starnie Mùzeùm Piôsznicë

[13.]
Legendy sianowskie, scen. BESO-MEDIA na pod. utw. Bernarda Konarskiego i Antoniego Tesmera, rës. Adrian Maciejewski, Sianów 2014 – seriô 4. zesziwków, w jaczich nalezc móże 8. òpòwiesców òpiartëch na pòmòrsczich legeńdach.

[14.]
Mazurek Dąbrowskiego 1797, scen. Natalia Bujniewicz, Witold Tkaczyk, rës. Jacek Przybylski, Warszawa 2017 – jak pòlsczi himn, tej mùszi sã pòjawic pòstacëjô z Bãdomina na Kaszëbach – Józef Wëbicczi.

[15.]
Miasto z widokiem, scen. Elżbieta Żukowska, rës. Tomasz Kleszcz, Łukasz Rydzewski, Łukasz Godlewski, Jakub Babczyński, Paweł Garwol, Wydawnictwo Inne 2013 – 5 òpòwiesców namienionëch Gdinie z midzëwòjnowégò a wòjnowégò czasë. W òpòwiescë pt. Jadzia pòjôwiô sã szkalëjącô Kaszëbka 🙂
[16.]
Mistral. Opowieść o dzielnym rybaku z Ustki, scen. Paweł Graniak, rës. Andrzej Graniak, Ustka 2013 – rëchùjã nen kòmiks do “kaszëbsczich”, kò òpòwiesc dzeje sã na Zapôdnym Pòmòrzim a zrëchtowónô je na spòdlim pòmòrsczi legeńdë.

[17.]
Morskie Marzenie Polski. Projekt Gdynia 1923, scen. Aleksander Gosk, rës. Tomasz Mering, Gdynia 2012 – zôs Gdiniô…
[18.]
O Muzeum w Wejherowie snuta komiksem opowieść, scen. Piotr Schmandt, rës. Tomasz Mering, Wejherowo 2013 – reklamówka wejrowsczégò mùzeùm…

[19.]
Okno na świat, scen. Kozłowska, rës. Jerzy Wróblewski, w: „Relax” nr 24, 1979 – zôs Gdiniô… Òpòwiesc ò tim, jak maisto a hôwinga bëlë bùdowóné…

[20.]
Opowieści znad Bałtyku, Wojciech Stefaniec, 2015 – zbiér 21 sztëk jednoplanszowëch kòmiksów namienionëch pòmòrsczim a kaszëbsczim òpòwiednióm, je chòcbë pòwiôstka ò wieszczich a òpich.
[21.]
Ostatni wynalazek, scen. Dominik Szcześniak, rës. Rafał Trejnis, Warszawa 2011 – snôżô òpòwiesc s-f dlô młodëch lëdzy, sparlączonô z legeńdą ò kaszëbsczim królu a Lãbòrgã.

[22.]
Papierowe chłopaki, scen. Roman Przylipiak, rës. Michał Oraszek, Wydawnictwo Marina 2013 – Trójgard, Hél a klimatë z 80. lat XX stalata.

[23.]
Papieski okręt, scen. Aleksander Gosk, rës. Tomasz Mering, Gdynia 2012 – zôs Gdiniô…

 [24.]
Pierwsi w boju. Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, scen. Mariusz Wójtowicz-Podhorski, rës. Jacek Przybylski, Poznań 2010  – pierszé gòdzënë wòjnë, wikszosc gduńsczich lëstowëch to Kaszëbi a Kòcewiôcë, jaczi bez czilenôsce gòdzyn bronilë Pòlsczi Pòcztë przed Niemcama.

[25.]
Podwodna legenda ORP Jastrząb i ORP Dzik, scen. Aleksander Gosk, rës. Tomasz Mering, Gdynia 2012 – Gdiniô, Gdiniô…

 [26.]
Przygody pancernych i psa szarika, scen. Janusz Przymanowski rës. Szymon Kobyliński, Wydawnictwo Harcerskie 1970 – Jank Kòs, Gduńsk, “Gryf Pomorski”… pierszi kòmiks ò pancernëch.

[27.]
Sługa Boży Biskup Konstantyn Dominik, tekst ks. Jan Doppke, rës. Maciej Tamkun, Pelplin 1996 – hewò kòmiks-farwòwónka ò żëcym najégò kaszëbsczégò biskùpa.

[28.]
Słynni Polscy Olimpijczycy (18) Andrzej Grubba, scen. Radosław Nawrot, rës. Krzysztof Wyrzykowski, 2008 – chto griwô(l) w “pińdla” nen Andrzeja Grubbã bëlno znaje. Prôwdac nen spòrtsmón rodzony bél na Kòcewim, ale mòckò mie sã zdôwô, że miôl òn kaszëbsczé kòrzenia.

 [29.]
Solidarność 500 pierwszych dni, rës. Jacek Fedorowicz, wyd. podziemne, l. 80. XX stalata – jak stocznie w Trójgardze, sztrejczi to téż Kaszëbi. Rôd kùpiã do mòjich zbiorów 🙂

[30.]
Szczęściarz z rocznika 1917. Opowieść ilustrowana na podstawie relacji Felicjana Łady, byłego więźnia KL Stutthof, scen. Agnieszka Kosko-Hołowczyc, rës. Wanda Swajda, Sztutowo 2014  – titel ny graficzny pòwiescë gôdô wszëtkò…

[31.]
Ślub nad Białą. O powstaniu Wejherowa i Kalwarii Wejherowskiej opowieść komiksowa, Tomasz Mering, Wejherowo 2009 – pòstãpnô reklamówka Ùrzãdu Miasta we Wejrowie.
[32.] Transatlantyki, scen. Aleksander Gosk, rës. Tomasz Mering, Gdynia 2012 – Gdiniô…

 [33.]
Uczeń Heweliusza, scen. Maciej Jasiński, rës. Krzysztof Trystuła, 2011 – fëjnô òpòwiesc dlô wszëtczich ò gduńsczim ùczalim Janie Heweliuszu.

[34.]
Wakacje w Raju, scen. Barbara Kosmowska, rës. Roman Kucharski, 2013 – òpòwiesc ò letnikach na Kaszëbach. Kąsk nerwùje stereòtipiczné przedstawienié Kaszëbów, jakno prostëch, wiesczich lëdzy… Nen kòmiks wëszed smarą téż pò kaszëbskù w dolmaczënkù J. Natrzecégò.

[35.]
Westerplatte. Załoga śmierci, scen. Mariusz Wójtowicz-Podhorski, rës. Krzysztof Wyrzykowski 2012 – kòmiks, chtëren przódë lat dôl wiôldżi trzôsk.

Ne starnë ùżëwôją kùszków (an. cookies). Przezérając je bez zjinaczi ùstôwù przezérnika dôwôsz zgòdã do jich spamiãtëwaniô.