Jastrowé żëczbë

Wszëtczim żëczã

Familiowò-wëspólnëch

Jestkòwò-fùlnëch

Wiodrowò-cepłëch

Dëgùsowò-fëstnëch

Zajcowò-bòkadnëch

Dëchòwò-brzadnëch

Brzëchòwò-zdrowëch

 SWIÃTÓW JASTROWËCH!

Karolicja

– Klijencë baro rôd kùpiają rzeczë òbzdobioné elemeńtama kaszëbsczégò wësziwù – gôdô gwôscëcelka òtemkłégò łóńsczégò rokù nowégò krómù, chtëren zwie sã KAROLICJA.

Króm mòże nalezc kòle szasé 10 Lutego (krótkò rënkù) w Pùckù. Mòże w nim kùpic rozmajité farwné przëstrojeniô do dodomù a dlô białczi. Midzë jinszima pôcorë, órindżi, narãcznicë, pùdełka, kastczi a kastë. Wszëtkò no òbzdobioné je techniką decoupage.
Wëbiér w krómie je bòkadny, ale mòże so téż òbsztelowac przëstrojenié wedle swòjégò pòmëszlënkù.

Continue reading “Karolicja”

228 tësący! Kaszëbi pòrechòwóny?

Kù reszce znómë wëniczi Pòwszechnégò Spisënkù, jaczi łoni béł robiony w Pòlsce. Dzyw bierze, że w XXI stalatim, w cządze kòmpùtrów, GPS-ów, satelitów ë jinszich nowòmódnëch technologiów na wëniczi mùsz bëło tak długò żdac.

Jak pòdôwô Główny Ùrząd Statisticzny w pòlsczim panstwie mieszkô 38,5 mëlióna lëdzy. Z tegò 228 tësący deklarëje sã jakno Kaszëbi. Westrzód nich mómë „czile ôrtów”. Tak téż je: 211 tësący Pòlôchò-Kaszëbów, 16 tësący Kaszëbów-Kaszëbów, a tësącKaszëbò-Pòlôchów (-Niemców, -Ùkrajinców, -Biôłorësënów, ëtd).
Nót zdrzec na ne lëczbë jak na statisticzné dóné. Kò nie kòżden mieszkańc Pòlsczi béł spisóny bez rachmistra, nie kòżden téż sóm spisôł sã bez jinternet. Téż nie kòżden Kaszëba dôł sã zapisac jakno Kaszëba.
Òbgôdanié wëników, historëjô a metodologiô badérowaniô, mòże nalezc tuwò.
Kòmentérë, òbgôdënczi, a spisënkòwé wiadła są do nalézeniô na starnach: NK, KPZ, KJ, GK.

Sztudérka, Ùdmùrcjô a Bùranowsczé Babùszczi

Na titlowô sztudérka zwie sã Mirela. Mirela je rodã z Gdinie. Sztudérëje na grenadzczim ùniwersytece w Szpanëji. Terôczas mieszkô w Ùdmùrcje, dze m.jin. badérëje dwajãzëkòwòsc Ùdmùrtów. Przë leżnoscë òdkriwô swòją kaszëbską swiądã. 

Ò Ùdmùrcje mało chto na Kaszëbach czuł. Dopiérze czedë w rusczich eliminacjach do Eùrowizje dobëłë Bùranowsczé Babùszczi kąsk rzekła ò nym kraju pòlskô telewizjô. W rozmajitëch klëkach ò Babùszkach gôdało sã jakno czims òsoblëwim. Kò dzyw brôł, że ne starëszczi swòją mùzyką dobëłë, a mdą reprezentowałë Rosëjã na Eùrowizje.
Jak napisa mie, Mirela, Ùdmùrcjô szlachùje kąsk za Kaszëbama. Ùdmùrtów je jak Kaszëbów cos kòle pół mëlióna. Jejich jãzëk, słëchający do ùgrofińsczi familëji, dżinie wëpiéróny bez ruską mòwã. Pòdóbno jak kaszëbsczi na Kaszëbach je w zgardze, traktowóny je jakno cos wiesczégò a niemòdernégò, òsoblëwie ù młodëch lëdzy.
Niedôwno pòwstôł pierszi fabùlarny film pò ùdmùrckù – romanticznô kòmediô, zrëchtowóny bez… Pòlôcha, Piotra Pałgana, chtëren ùczi pòlsczégò na Państwòwim Ùniwersytece w Jiżewskù. Kąsk wicy ò Ùdmùrcje mòże pòczëtac na zrëchtowóny bez niegò starnie http://www.udmurcja.pl/ a film òbezdrzec na YouTube tuwò.
Kąsk wiadłów ò Ùdmùrcje a Ùdmùrtach pò pòlskù ë szpańskù mòże téż nalezc na czekawim fòtoblogù (tuwò).

Mirela badérëje dwajãzëkòwòsc Ùdmùrtów a Kaszëbów, temù prosy ò wëfùlowanié anketë na témã kaszëbsczi gôdczi. Czej chtos bë miôł chãc Ji pòmòc mòże anketã wzyc ze starnë naszekaszuby.pl (tuwò) a wësłac jã na adresa mirelagdy@gmail.com

Chcemë jesz wrócëc do Babùszków. Jem czekawi czë Bùbliczczi, Vera Korthals, TheDamrockers, spiéwając pò kaszëbskù mielë bë jaką szansã w pòlsczich eliminacjach do Eùrowizje?

Jiwer òstatnëch

– Na gwës to nie je amatorsczi téater – rzekł, prof. Daniel Kalinowsczi ze sztolpsczi ùczbòwnie, pò przedstôwkù dokôzu pt. Jiwer òstatnëch, jaczi wëstawił téater Zymk 17 strëmiannika w Lëzënie. – Chòc zdrzącë jakno reżiséra, pôrã rzeczi jô bë zmienił – dodôł.

Łoni w Spòdleczny Szkòle w Lëzënie z leżnoscë Dnia Jednotë Kaszëbów bëła premiéra dokôzu na binã pt. Smãtkòwô spiéwa. Ji reżisérą béł Adóm Hébel. Latos ùdbôł òn so wëstawic sztëkã Jana Rómpsczégò pt. Jiwer òstatnëch – historëjã „ùmiéraniô” Kaszëbów mieszkającëch w òkòlim jezora Gardno ë Łebskò, tzw. Slowińców. Chòc je to òpòwiesc z XIX stalatégò, równak nick nie stracëła na aktualnoscë.
Zaczarzëła mie gra achtorów. Zgôdzajã sã z prof. Kalinowsczim, że Zymk nie je czësto amatorsczim téatrã, jak to przedstawił, gwës asekùracyjno, w słowie wstãpnym reżiséra. Felënkã bëła lëchô akùstika. Nót bëło dobrze sã wsłëchac bë zrozmiec, co gôdają achtorzë. Zó to dało sã czëc emòcje, a widzec bëło wiôldżé zaangażowanié w grã. Tuwò òsoblëwie brawa dlô Sławeka Klasa a Mateusza Szmidta. Continue reading “Jiwer òstatnëch”

Krôsniãta

Przódzy na Kaszëbach krôsniãtów bëło wszãdze fùl. Lëdze pòzéwalë je téż krôsniôkama, kùrplama, krzãslôkama, a Kaszëbi co sedzelë na Łebą gôdalë na nich drobné.
Rôd żëłë w dodomach za piéckã abò platą, pòd pòdłogą czë w mëszi dzurze. Niechtërné lubiłë mieszkac w òbòrze abò stóni kòl kòniów. Jesz jiné miałë swòje chëczë zrëchtowóné pòd krzama bzu, jałówcã, jabkòwima drzéwiãtama abò w jómach w zemi.
Krôsniãta miałë czerwòné òbùcé. Noszëłë brodë dłëgszé jak òne same są. Jejich kòniama bëłë mëszë. Baro lubiłë mùzykã a tuńc.
Tima co bëlë jima dobri, np. òstôwialë dlô nich w nórce jizbë mlékò ë jestkù, pòmôgałë w chëczi ë òbéńdze. Sprzątałë jizbë, dozérałë òdżéń pòd platą, wëgniatałë chlebòwé casto, czëszczëłë kònie, chtërnym téż plotłë grzëwë i ògònë w warkòcze. Biédnym a dobrim lëdzóm bëłë téż w sztãdze pòdarowac złoto ë dëtczi.
Lëchim lëdzóm robiłë na psotã. Zabiédzałë chòwã, rozléwałë mlékò, gaszëłë wid, wëjadałë smaczczi z kòmòrë. Nemù chto szczôł w kòłoważach abò pòd bzã, krôsniãta zadôwałë chòrosc skórë. Nie lubiłë téż, czej chtos zbiérôł zelã w wilëją sw. Jana, bò to bëła jejich robòta. Chto depnął krôsniôkòwi na brodã, nen mógł sã w niegò zamienic. Krowa, chtërna bez przëtrôfk bë krôsniã pôłkła, we wilëjã gòdów mdze gôdała lëdzczim głosã, bò òno mdze bez niã gôdało.
Dzysdnia krôsniãta są z Kaszëbsczi wëcygnioné. Pewno temù, że starszi mają je w zgardze, a dzecë nick ò nich nie wiedzą

Na òdjimkù bal „krôsniãtów”. Lata 40. XX stalata.

SAMA

Przezérając stôré papióra nalôzł jem pismiono pt. Česko-lužický věstník z 2003 rokù, w jaczim bëłë dolmaczënczi trzëch mòjich wiérztków: To Të, Jesz dërch a Sztërë banalné słowa do dzéwczëca IV. Czesczi dolmaczënk zrëchtowôł Radek Čermák, pòlsczi Kinga Kijová.
Tak dlô czekawòscë pòdôwajã czeską wersjã wiérztczi Sztërë banalné słowa do dzéwczëca IV, znóny barżi jakno Sama bez Ce. Przódë lat do ny wiérztczi mùzykã napisała a zaspiéwała Agnes Bradtke. Ną piesniã mòże nalezc na platce karna Kùtin pt. Òpòwiesc. Czasã dô sã jã czëc w Radio Kaszëbë, a téż mòże jã nalezc w sécë np. tuwò.

Čtyři banální slova pro dívku
IV.

Celý svět čeká na Tebe
A Ty utíkáš
Do samoty
Do země SAMA
Tvoje jméno je SAMA

SAMA jsem
SAMA budu
SAMA zemřu
SAMA SE nacházím

SAMA bez tebe

a já Tvůj
w srdci
můžu jenom
hledat k Tobě cesty

Continue reading “SAMA”

Ne starnë ùżëwôją kùszków (an. cookies). Przezérając je bez zjinaczi ùstôwù przezérnika dôwôsz zgòdã do jich spamiãtëwaniô.