Róman Drzéżdżón | Roman Drzeżdzon
Na pewno słyszeliście o czeskich słowach, które brzmią tak samo lub podobnie w języku polskim, ale mają inne znaczenie. Do nich należą np. láska – miłość i čerstvý – świeży. Takich słówek-pułapek jest też pełno w języku kaszubskim. Oto kilka przykładów:
brutka – panna, narzeczona
gbùr – bogaty gospodarz, rolnik
harfa – urządzenie do sortowania ziemniaków
jadro – sieć
jem – jestem Continue reading “Jô jem czesczi”
Witôjce Lubòtni Drëszë Mòji!
Mést wicy jak piãc lat, prawie co tidzéń, mògła Wa czëtac ne mòje krócëchné gôdczi felietónama zwóné.
Jak Wa wiéta a pamiãtôta czasã bëłë òne do smiéchù, czasã do płakaniô, a pewno czasã Wa téż gwës mëszla:
– Ten cë ni mô wszëtczich doma!
Czasã bëłë òne taczé se, czasã blós w piéck do wsadzeniô – kò papiór na jaczim òne drëkòwóné bëłë bëlno sã pôli. Czasã gwës ë dobré sã trafiłë. Czasã bëłë mądré a czasã tak baro głupé, że jô sóm zadzëwòwóny béł kùliż to w człowiekù ti głëpòtë mòże sedzec. Continue reading “Felietónk na òddzëkòwanié”
II. Kaszubską stegną (płyta)
III. Ewanielie na kaszëbsczi tołmaczoné (fotoreportaż Beaty Sulickiej i Michała Kossa)
IV. Odsłonięcie pomnika Bogusława X w Słupsku (fotoreportaż Sławomira Żabickiego)
2. Od redaktora
Pielgrzymka do Ziemi Świętej sama w sobie jest wielkim przeżyciem. To wszak podróż do krainy Biblii, z którą większość z nas jest co najmniej osłuchana. Jakże wymowne są już same nazwy wielu miejsc i miejscowości.
Pamiętam, jak po przekroczeniu w pobliżu Jerozolimy granicy z Autonomią Palestyńską zadzwoniłem do córki i na jej pytanie, gdzie jestem, odparłem: „Dzisiaj w Betlejem”… „Ależ to brzmi” – usłyszałem w słuchawce.
Wtedy, przed dziesięciu laty, odwiedziliśmy wiele takich brzemiennych w skojarzenia miejsc. Głównym celem tamtej wyprawy było jednak odsłonięcie w kościele Pater Noster w Jerozolimie tablicy z kaszubskim tekstem „Ojcze nasz”, która zawisła pośród 148 innych z Modlitwą Pańską w językach narodowych i etnicznych. Niewątpliwie kaszubski doznał wówczas kolejnej nobilitacji. Continue reading “Pomerania 10/2010”
Bez dwa dnie w Lëzënie òdbéwałë sã ùroczëznë pògrzebòwé prof. Gerarda Labùdë. W piątk wieczór (8 rujana) bëła Mszô sw. żałobnô òdprawionô bez abp Tadeùsza Gòcłowsczégò ë Pùstô Noc. W sobòtã (9 rujana) pògrzéb z ùdzélã rodzënë, przedstôwców Kaszëbów, swiata nôùczi, pòliticzi, kòscoła. Mszi przewòdnicził abp SławòjLeszek Głódz. Kôzanié miôł primas senior abp Henrik Mùszińsczi. Przëtómny béł téż premiéra Donald Tusk.
Zdrzącë na Arkónã
Dzejów Słowión swiôdka
W szëmie mòrsczich wiatrów
Bôłtu wałów trzôskù
Dze w prastôrëch bògów
Sedzbie zatacony
Zaklãtô je pamiãc
Stalatów minionëch
Ùczuł jem skamiałé
Przódków najich dëchë
Sënów swëch rodzonëch
Wòłającëch do se
Zdrzącë na Arkónã
Dzejów najich swiôdka
Czuł jem pùstonocné
Spiéwë ë mòdlëtwë
Pò pamiãcy sztrądze
Stąpôł jem z nôdzeją
Że nie przeńdã nigdë
Greńcë zabôczeniô…
Na wdôr naszińców: prof. Gerarda Labùdë, Jerzégò Dąbrowë-Januszewsczégò, Sztefana Fikùsa.
Mdącë na Arkónie dowiedzôł jem sã ò smiercë historika prof. Gerarda Labùdë ë gazétnika i pisôrza Jerzégò Dąbrowë-Januszewsczégò, zôs dzysô (5 séwnika) przëszło wiadło ò smiercë kaszëbsczégò pisôrza Sztefana Fikùsa…
Lëdze òdchôdają…
Niech pamiãc ò nich mdze wiecznô…
Taczi leżnoscë jô doch ni mógł zmarnowac. Chwacëł jem chùtuszkò za telefón a zazwònił na numer pòdóny na ekranie zdrzélnika.
– Halo, telekróm?
– Witómë w telekrómie.
– Jô bë chcôł wzyc òd waju negò kùchniowégò robòta za 250 złotëch.
– Wzyc wë ni mòżece, ale kùpic wiedno.
– Në jo, jô bë chcôł kùpic.
– A jaczi mòdel was jinteresëje?
– Në kò nen, co béł przed sztócëkã pòkôzywóny.
– Dobrze, ju zapisëjã. Jaczé dodôwczi wë bë do niegò chcelë? Continue reading “Telekùpisz”
W séwnikù 2010 r. òdwiedzôł jem z białką i karnã szkólnëch z Kaszëbsczi pëszną krôjnã w Òlãdrach – Frizjã (friz. Fryslân), dze bëlë më bëlno ùgòszczony.
Bez 5 dniów, òd 15 do 19 séwnika zjachalë më wnetka całą Frizjã òdwiedzającë m.jin. szkòłë w jaczich ùczi sã frizyjsczégò. Przë leżnoscë zapòznelë më sã z jiwrama a sukcesama Frizyjczików w ùczbie jejich miészoscowégò jãzëka ë jegò bëtnoscë w mediach.
Hewò czile òdjimków:
II. Odsłonięcie pomnika Świętopełka II (fotoreportaż Beaty Sulickiej i Michała Kossa)
III. Upalny Remus (wybór zdjęć z Kaszubskiego Spływu Kajakowego Śladami Remusa)
IV. Uroda środkowych Kaszub (wybór zdjęć z pleneru w Łączyńskiej Hucie)
2. Od redaktora
Pomniki, pomniki… „A my, Polacy, my lubimy pomniki – dworował sobie Konstanty Ildefons Gałczyński z naszej nadmiernej skłonności do stawiania na cokołach. Ale zarazem inny poeta przestrzegał, że narody tracąc pamięć – tracą życie. To powiedzenie modyfikowano później po wielokroć, ale zawsze pobrzmiewała z niego groźba, że bez szacunku dla przeszłości przestaniemy być narodem, a staniemy się jedynie zbiorowiskiem ludzi zamieszkujących określone terytorium.
A czymże są pomniki, jeśli nie wyrazem pamięci? To prawda, że nie wszystkie honorowały właściwe osoby. Historia zna nazbyt dużo pomyłek powodowanych pośpiechem w brązowieniu lub narzuconą ideologią. Ale są też postacie w naszej historii, które zbyt długo czekały na zaistnienie w przestrzeni publicznej. Tak było z księciem Świętopełkiem II, nie darmo nazwanym Wielkim, bo o ogromnych zasługach dla Gdańska i Pomorza Gdańskiego.
Edmund Szczesiak Continue reading “Pomerania 9/2010”
