Czile slów ò kaszëbsczich kòmiksach

Rëchtëjącë sã do wëstawë ò kaszëbsczich kòmiksach, co mdze òtemklô w maju 2018 r. w Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë w Wejrowie chcã ju terôzka pòkazac, jaczé kòmiksë ùdalo mie sã nalezc. Kò móże chtos z Waju, czëtińców, jesz mie co pòdpòwié 🙂

Hewò, zaczic mùszi òd cządnika “Kaszëbë“, co wëchôdôl w latach 1957-1961. W ny nowòmódny, jak na tamté czasë gazéce, móżemë nalezc pierszé parakòmiksë a kòmiksowé sztrépë. Nôwôżniészé są tuwò òbrôzkòwé òpòwiôstczi ò Walôszkù: Walôszk sëpie na ksężëc (drëk. w numrach 3-5 z 1957 r., 1-2, 4-7, 9-10 z 1958 r.) a Walôszk rwie po zemi (drëk. w numrach 11-14 z 1958 r.). Walôszk pòjôwiô sã téż w numrze 8 z 1958 r. jakno prowadnik pò Kaszëbach – tekst je pò pòlskù òbwòniony kaszëbską gôdką. Aùtorama przigòdów Walôszka bëlë Jón Piépka, jaczi napisôl wiérztowóny tekst a rësownik Wiesłôw Dãbsczi (pol. Wiesław Dembski).



Continue reading “Czile slów ò kaszëbsczich kòmiksach”

Góra Lemana

W dniach 25 ë 26 rujana béł jem w Tëchòmiu na warkòwniach gazétników zrëchtowónëch bez cządnik „Pòmeraniô”. Z Andrzejã Kraùze dostalë ma zadanié wëwiedzec sã cëż czekawégò je w Piôsznie. Chòc zëmno bëlo jak brzëdôl, równak lónowa sã nama zajachac do Klémensa Lemana – Kaszëbë, chtëren mô wiele czekawëch ùdbów. Midzë jinszima ùmëslëł so wëbùdowac 20-métrową tormã, wioskã Gòtów czë zrëchtowac dlô szkòlôków lasową klasã. Brzôd naji z Andrzejã wanodżi na Górã Lemana mdze mógł òszmakac w „Pòmeranie”. Na dzysô mùszi sygnąc czile òdjimków z Piôszna ë Tëchòmia.

SONY DSC

Continue reading “Góra Lemana”

„Głodnica” kaszëbsczi prozë

W sobòtã 28 séwnika béł jem zajachóny do królestwa Wastów Bòbrowsczich na Głodnicã. Prawie warałë tã warkòwnie dlô piszącëch pò kaszëbskù zrëchtowóné bez Kaszëbską Jednotã. Pò pôłnim gòscã na warkòwniach béł prof. Daniel Kalinowsczi, chtëren gôdôł ò gender w lëteraturze… Dali wątkù gender nie mdã rozwijôł, bò mùszôł jem nëkac do Wejrowa, dze ò 5 pò pôłnim dobiwcóm XIV Prozatorsczégò Kònkùrsu miona Jana Drzéżdżóna wrãcziwóné bëłë nôdgrodë. Òrganizatorama latoségò kònkùrsu bëlë cządnik „Pomerania” ë Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë i Mùzyczi w Wejrowie.
Jury w składze prof. Jerzi Samp, prof. Tadeùsz Linkner ë Bògùmiła Cërockô rozsądzëło wejle tak:
I môl dlô Artura Jabłońsczégò
II môl dlô Jerzégò Hòppe ë Wòjcecha Mëszka
III môl dlô Grégòra Schramke
Wëprzédnienié dlô Anë Skòtnicczi.
Òbczas ti rozegracëji Jerzi Hòppe promòwôł swòją ksążkã pt. „Gôdczi wùje Léòna”, w jaczi nalezc mòże jegò felietóné drëkòwóné przódë w “Rëmsczi Klëce”.

???????? Continue reading “„Głodnica” kaszëbsczi prozë”

Sznëkrowanié za krëjamnotama Chòniców…

????????Réza z Wejrowa, pò dzurawëch drogach, wara dosc długò. To naju z białką dosc wëtrzãsło a słunuszkò fëst przëgrzało, równak kùreszce trafilë më do nôpësznészégò miasta na Kaszëbach – Chòniców. Nié tak se, kò Kaszëbi bez przëczënë nie wãdrëją, le na warkòwnie kaszëbsczich gazétników zrëchtowóné bez miesãcznik „Pomerania”. Repòrtersczé zajmë warałë dwa dni – 22 i 23 czerwińca 2013 r. Jich brzadã mdze pôrã bëlnëch reportażów, jaczé mdą namienioné chònicczim stronóm.
Pierszégò dnia òdwiedzelë më klôsztór w Zamartem, dze baro serdeczno przëjął naju przeòr ò. Róman. Òpòwiôdôł wiele ò kòscele, chtëren pòzywóny je perlą baroku, a téż ò swòjich przigòdach na Biôłorusy, dze bez wiele lat służił. Klôsztór słëchô terô do Karmelitów Bòsëch, przódë béł tuwò dodóm dlô ksãżów emeritów a jesz rëchli – w XVIII i XIX stalatim w nëch mùrach mòdlëlë sã Bernardinowie.
Na pôłnié wrócëlë më do Chòniców. Tej, na zalë hòtelu Sukiennice, wësłëchelë dwùch referatów. Daniel Kalinowsczi gôdôł ò pismionach „Tatczëzna” ë „Kaszëbskô Òdroda”, a jegò białka Adela ò kaszëbsczich kamach i kamiszkach. Pò dëchòwim jestkù béł czas na wòrzta z rusztu, na chtërną zarôczëlë naju do chònicczégò parkù nôleżnicë môlowégò KPZ.
Dzéń skùńczelë më na rënkù, dze grëzłi bez mëdżi, pòpijającë jantarowé napitczi, rozpòwiôdelë më so ò tim a nym.
Drëdżégò dnia wãdrowelë më pò miesce szlachã mòrdu… ale ò tim mdze w repòrtażu, jaczi dopiérze òstónie napisóny do „Pomeranii”.
Na zakùńczenié warkòwniów spòtkele më sã z fòtografikã Danielã Frimarkã, chtëren czekawò òpòwiôdôł ò swòjim kùńszce.
Dzéń, noc, pòłowa dnia, a tej dodóm – jak to sã gôdô: „Na Karwią do Gduńska” – bez Brusë, Kòscérznã, Òstrzëcë, Kartuzë do Wejrowa… dze bez przëtrôfk pòtkelë më Piotra Schmandta. Pôrã lat temù, nen aùtór kriminałów retro, na spòdlim chònicczi zbrodnie z kùńca XIX stalata, napisôł bëlny kriminôł pt. „Pruska zagadka”.

???????? Continue reading “Sznëkrowanié za krëjamnotama Chòniców…”

Pomerania 1/2012

II Zrzeszenié mô 55 lat
III Podaruj swojemu dziecku kaszubską bajkę
IV Życzenia noworoczne Kaszubskiego Instytutu Rozwoju

Od redaktora
Pò mie swiata nie mdze
Jô to wiém ju dzysô
Tak pisał w jednym ze swoich wierszy Stanisław Janke. Dotychczasowy redaktor naczelny Edmund Szczesiak jest znany ze swej skromności i z pewnością tak o sobie nie pomyślał, ale wielu Czytelników nie wyobraża sobie „Pomeranii” bez niego. W końcu przez 11 lat służył naszemu pismu swoją wiedzą, umiejętnościami i sercem. Nie podkreślał swoich zasług, nie robił z siebie męczennika za sprawę kaszubską, tylko po prostu pracował. Dziękujemy Panie Edmundzie za ten czas. Dług wobec „Pomeranii”, o którym często Pan wspominał, został już spłacony z nawiązką. Podziękowania należą się też wszystkim współpracownikom oraz członkom Kolegium Redakcyjnego z jego przewodniczącym Wiktorem Peplińskim na czele.
Postaram się nie zepsuć tego, co mój poprzednik wypracował, choć jak każdy redaktor naczelny, chcę wnieść coś nowego. Do współpracy zapraszam wszystkich zainteresowanych sprawami Pomorza, naszą kulturą, historią, językiem kaszubskim, gwarą kociewską… Mam nadzieję, że Czytelnicy zaakceptują lekko odmienioną „Pomeranię”, którą już przygotowujemy na luty (numer styczniowy jeszcze prawie w całości został zaplanowany i przygotowany przez E. Szczesiaka).
W tej „Pomeranii” piszemy m.in. o sprawach związanych z pozyskiwaniem energii. Atom, gaz łupkowy, wiatraki – to słowa, które pojawiają się już nie tylko w rozmowach specjalistów czy działaczy ekologicznych, ale także „zwyczajnych” mieszkańców Kaszub, Kociewia, Krajny, Borów Tucholskich. Mówi się o nich z nutką nadziei na rozwój gospodarczy naszego regionu, ale coraz częściej również z obawami o środowisko. Na razie nie można jeszcze jednoznacznie podsumować możliwych strat i zysków, ale na pewno należy o tym pisać. Nic więc dziwnego, że i na naszych łamach te tematy wysuwają się na pierwszy plan.
I jeszcze krótkie życzenia: oby ten nowy rok był dobry dla wszystkich Czytelników „Pomeranii”, a kryzys, który coraz bardziej odczuwamy na własnej skórze, niech omija naszą ziemię i kulturę z daleka. Jak napisaliśmy na okładce, wejdźmy w ten rok z nowymi nadziejami.
Dariusz Majkowski Continue reading “Pomerania 1/2012”

Pomerania 11/2011

Od redaktora
Pierwszego listopada odwiedzamy groby, zwłaszcza te rodzinne, ale także miejsca spoczynku tych, z którymi się przyjaźniliśmy, których ceniliśmy lub tylko znaliśmy. Jeśli pamięć o nich przetrwa, to głównie dzięki nam, gdyż jedynie niektórzy nie giną w oceanie bezimiennych dzięki własnym, nieprzemijającym dokonaniom.
W tym listopadowym numerze „Pomeranii” kierujemy uwagę na zapomniane miejsca ostatniego spoczynku, ale dzięki pasjonatom historii odkrywane i przywracane pamięci zbiorowej, jak choćby cmentarz w Gdyni-Kolibkach, położony obecnie niefortunnie między jezdniami al. Zwycięstwa, w miejscu, nad którym przez wieki górował kościół zburzony przez Niemców na początku II wojny światowej.
Są na Pomorzu liczne cmentarze, na których piętno wycisnęła skomplikowana historia tych ziem, ukazujące wielowyznaniowość i wielokulturowość jej mieszkańców. Chwała tym, którzy wymyślili i realizują projekt ukazania bogactwa pomorskich nekropolii, a który znalazł wyraz w formie wystawy fotograficznej prezentowanej w gdańskim kościele św. Jana (relację z wernisażu zdajemy wewnątrz numeru, a na tylnej okładce można zobaczyć fragmenty tej wystawy).
Przedstawiamy w tym numerze „Pomeranii” także sylwetkę zasłużonego Kaszuby i Polaka, gdyńskiego sędziego rodem z Gochów, Władysława Kiedrowskiego, rozstrzelanego w Piaśnicy 11 listopada 1939 roku, w dniu Święta Niepodległości. Do dziś nie wiadomo, w którym miejscu spoczywają jego szczątki. W okolicy, w której zakończył żywot, na jednym ze słupów podtrzymujących kaplicę w Lesie Piaśnickim dzięki ustaleniom badaczki Elżbiety Grot, autorki artykułu opublikowanego w tej „Pomeranii”, znalazło się jego nazwisko, wśród 852 innych.
Przygotowując ten numer do druku, nie spodziewałem się, że zamieszczona pod koniec relacja ze spływu Śladami Remusa też wpisze się w listopadowy kontekst myślenia o drugim brzegu. Niespodziewanie, już po dodaniu do relacji refleksji i tekstu piosenki, zmarł ich autor, bard spływowy Waldemar Winiecki. Czarne ramki, które otoczyły jego nazwisko, uświadamiają, jak płynna jest granica między byciem tu a tam.
Edmund Szczesiak

Continue reading “Pomerania 11/2011”

Pomerania 10/2011

II Najpiękniejsze bajki i baśnie kaszubskie
III Seven Senses of Kashubia
IV Pòtkanié żeglôczów w Gdinie

2. Od redaktora
Powiada się, że czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał. A także – czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci… Przysłowia lub ich modyfikacje są mądrością nieprzemijającą. Można je współcześnie odnieść choćby do obcowania z książką.
Z raportu Biblioteki Narodowej wynika, że w 2010 roku aż 56 proc. Polaków nie przeczytało żadnej książki. Obejrzeli za to zapewne dziesiątki seriali, a młodzież tysiące filmików na youtube. Jakie czasy, takie sposoby narracji i zaspokajania zainteresowań oraz obcowania z kulturą. A jednak… Wiem po sobie, że gdyby nie miłość mojego ojca, z zawodu księgowego, do książek (mówiono o nim w Kartuzach, że wyczytał całą bibliotekę powiatową, i jeszcze więcej), zamiłowanie, które i mnie się udzieliło, chyba nie mógłbym, jako absolwent politechniki, uprawiać zawodu, w którym nie tylko na początku jest słowo, ale i przez cały czas. Swoich studentów, uniwersyteckich adeptów dziennikarstwa, przekonuję z kolei, że „nie ma pisania bez czytania”. Bo nie ma bogatego języka bez sięgania po opowiadania Czechowa, powieści Tołstoja czy Conrada oraz wielu innych pisarzy. A także po reportaże naszych tuzów dziennikarsko-pisarskich: Wańkowicza, Pruszyńskiego, Kapuścińskiego.
Dlaczego o tym piszę, i to z odrobiną ekshibicjonizmu? Otóż w związku z chwalebną akcją ZKP „Kaszubskie Bajania”, zainaugurowaną na odnowionym rynku w Kościerzynie i połączoną z promocją płyty, zawierającej najpiękniejsze bajki i baśnie kaszubskie, czytane w rodnej mowie przez tak znane osoby, jak Joanna Kurowska, Danuta Stenka czy Maciej Miecznikowski.
Pomysł, żeby prezentować bajki najmłodszym, nie jest nowy. Była wcześniej kampania „Cała Polska czyta dzieciom”, oparta na założeniu, że gdy one jeszcze nie znają alfabetu, ale już obcują z pięknym słowem czytanym im przez innych, to zapamiętują, skąd to słowo dobiega: z książki!
Żeby język kaszubski odżył, zarówno w mowie, jak i na piśmie, trzeba go uczyć w szkołach i na kursach, ale także od kołyski.
Czemu niech służy dołączona do tego numeru „Pomeranii” płyta!
Edmund Szczesiak

Continue reading “Pomerania 10/2011”

Pomerania 9/2011

Wrześniowy numer „Pomeranii”

II XIII Swiatowi Zjôzd Kaszëbów w Lãbòrgù
III Medale Stolëma 2011
IV Skarbnica Kaszubska. Kaszubski portal edukacyjny

2. Od redaktora
Portal Nasze Kaszuby ogłosił ankietę na temat „Pomeranii”. Zapytano, czy miesięcznik doskonale spełnia rolę pisma regionalnego, czy powinien przejść lifting – zmianę szaty graficznej i łamania, czy powinien ukazywać się tylko w wersji elektronicznej, czy ma być w całości kaszubskojęzyczny itp.
Chciałoby się za tę inicjatywę podziękować, gdyby nie komentarz moderatora jerka, sugerującego, że pismo „nieuchronnie zmierza do swego kresu”. Że tylko patrzeć, a ujrzymy jego nekrolog. A swe przypuszczenia wywodzi jerk, czyli Jarosław Ellwart (tropy są aż nazbyt czytelne), z małej liczby osób, które wzięły udział w ankiecie, bo zareagowały zaledwie 52. Ma to świadczyć o nikłym zainteresowaniu „Pomeranią”.
W tym pesymizmie jerkowi wtóruje sgeppert, który wyznaje, że co najmniej od roku nie miał „Pomeranii” w ręku, nie przeszkadza mu to jednak w formułowaniu ocen. Stanisław Geppert stworzył pierwszy portal kaszubski skupił wokół niego młodych niepokornych Kaszubów. Ale „jego czasy były wiele lat temu” (że posłużę się stwierdzeniem moderatora sgepperta). Portal w ubiegłym roku omal nie przestał istnieć. Po przejęciu go przez Ellwarta można było liczyć, że ten go ożywi, uatrakcyjni, ale korzystnie zmieniła się tylko jakość informacji. Tymczasem współczesne portale stały się multimedialne, kuszą bogactwem form i możliwości, a tu nadal siermiężność i statyczność. Na dodatek niemal zamarły dyskusje na forum. I to jest chyba główny powód tego, że w ankiecie na temat „Pomeranii” oddało głosy i wypowiedziało się niewiele osób.
„Pomerania”, jak wszystko na tym świecie, wymaga dalszych zmian, ale czy takich, jakie sugerują użytkownicy portalu Nasze Kaszuby? Główny postulat ankiety (34 proc. oddanych głosów) jest następujący: nasze pismo powinno być od początku do końca kaszubskojęzyczne. Stron w języku kaszubskim jest w „Pomeranii” obecnie tyle, ile nigdy dotąd. Okazuje się, że dla niektórych to wciąż za mało. Warto jednak pamiętać, że żywot w pełni kaszubskich pism, takich jak „Tatczëzna” i „Òdroda”, był krótki.
„Pomerania” ukazuje się od 48 lat i – jestem pewien – długo nie podzieli losu efemeryd. Obawiam się, że to Nasze Kaszuby doczekają się nekrologu.
Czego nie życzę.
Edmund Szczesiak Continue reading “Pomerania 9/2011”

Ne starnë ùżëwôją kùszków (an. cookies). Przezérając je bez zjinaczi ùstôwù przezérnika dôwôsz zgòdã do jich spamiãtëwaniô.