Wejrowò, Kaszëbskô Filharmòniô, 17. séwnika 2022, wieczór, premiera… Pò prôwdze KÒSMÒS!!!
Niżi përznã òdjimków, a żlë chceta wiedzec co wicy, czëtôjta TUWÒ
Kaszëbsczi kòsmòs!
Znajeta tak co: Bòżé Calo
Na Bòżé Cało mòżesz sã kąpac smiało – gôdô przëslowié zanotérowóné bez ks. Bernata Zëchtã w „Słowniku gwar kaszubskich” (t. I, s. 51). Kò jô bë òpasowôl, doch gôdô sã téż, że kąpac sã móże dopiérze pò sw. Janie. Z jinszëch lëdowëch mądroscy ze zëchtowégò Słowôrza czëtómë: Pò Bòżim Cele bãdze cepła wiele. Je téż krótkô spiéwónka: Do Bòżégò Cała bãdã jô ce chcała, a pò Bòżim Cele taczich jak të wiele. 🙂
Leno tëli zapisôl ks. Zëchta ò nym swiãce, czedë wiérny wëchôdają z kòscolów a jidą szasëjama wsów i miastów, mòdlącë sã kòl sztërzech wôltôrzi. Przed niosącym mònstrancjã ksãdzã jidą dzéwczãtka, jaczé sëpią kwiôtczi. Tak mdą robilë bez calą òktawã, a tej na ji zakùńczenié w niechtërnëch parafiach na Kaszëbach je zwëk, że to co jima w kòszikach òstónie sëpią na ksãżi, jaczi mùszą jima zó to dac bómków.
Kòscolë, wôltôrze a droga procesji òbzdobioné są brzózkama. Në, prawie na roscëna je baro wôżnô w lëdowi kùlturze – kò wedle pòwiôstczi z Òsławë Dąbrowë dała céń Panu Jezësowi i za to dostała òbleczink. Przëslowié téż gôdô: Brzózka, wierzba i dana są w służbie ù niebiesczégò Pana.
Brzózka mô chronic lëdzy a jejich dodomë przed zlim, temù lëdze bierzą brzózkòwé wietwie òd wôltôrzi a zatikają za swiãtima òbrazama. Le do kùńca nie je to gwësné doch: Brzózka nie je pewnô przed złim. Temù móże lepi taką ùswiãconą brzózkã wzyc dodóm dopiérze na zakùńczenié òktawë Bòżégò Cala? Òkróm òchronë dodomù, brzózka je téż dobrô dlô zdrowiô: Brzozowé lëstë, a jesz te òd Bòżégò Cała, czëszczą krew, czej je w arbace pije.
Na zakùńczenié czekawinka: Hòstie mùszą bëc piekłé na brzózkòwim ògniu, bò brzózka nie dodaje niżódnégò szmakù.
A Wa? Znajeta jesz jaczé zwëczi zrzeszoné z Bòżim Calã? Żlë jo, tej piszta smialo.
Niżi czile òdjimków z Bòżégò Cala we Wejrowie:
Kamòwé „Kaszëbsczé nótë”
Jeżdżącë pò Kaszëbach tu a tam dô sã nalezc kamë-pòmniczi z „Kaszëbsczima nótama”. Donëchczas narechòwôl jô jejich szesc:
Znajeta tak co: klekòtanié
Òd Wiôldżégò Czwiôrtkù do Wiôldżi Sobòtë w kòscolach môlczą zwònë i zwónczi. Zó to czëc je klekòtanié. Jes w niechtërnëch parafiach na Kaszëbach, w piątk a òsoblëwie w sobòtã, knôpi chòdzą z klekòtkama wkól kòscola. Tak je chòcbë we Wejrowie kòl klôsztoru francëszkanów.
Kąsk wicy ò klekòtanim a jinszich kaszëbsczich zwëkach Wiôldżégò Tidzenia a Jastrów mòże przeczëtac w artiklu Andrzeja Bùslera na starnie KPZ: Jastrë czyli kaszubskie Święta Wielkanocne
Znajeta tak co: Scynanié kani
Wczerô tj. 23 czerwińca, tzn. na swiãtojańczi, abò sobótczi, béł jem na dwùch szpektôczlach pt. Scynanié kani. Nen stôrodôwny kaszëbsczi òbrzãd przedstôwióny béł ò 5 pò pôłnim w Wejrowie a pòtemù ò 7 wieczór w Strzelnie.
W Wejrowie sprôwcama negò widzawiszcza, prôwdã rzec hepeningù bëłë Téater Zymk, wejrowsczé Mùzeùm, Chùr Lutnia z Lëzëna, stowôra młodëch Kaszëbów Nowô Tatczëzna a Fundacja im. Księdza Profesora Włodzimierza Sedlaka. Pòchód z kanią (ekòlodze a òbróńcowie prawów zwierzãtów spòkójno – kania bëła dót – z szôtorów zrobionô a piórama nafùlowónô) wëszedł z Mùzeùm a rëgnął szasëjama Miasta bez deptak na rénk. Trzôskù a zadzëwòwaniô dało wiele. Przédné zewiszcze negò widzawiszcza bëło: Dobrô zmiana – zabic kaniã! Na kùńc, a bëło to kòle sztaturë Remùsa, czësto procëm zwëkòwi, Sãdzô kaniã ùwòlnił z wszelejaczich winów! Chòc tak sã sta ptôch nen lëchi, kò sedzy w nim jaczi demón czë czarownica, òstôł bez lëdzy rozszarpóny do nédżi, tak że pióra sëpnãłë na òbrôz malowóny bez Maceja Bibersteina a wejrowsczi flaster. Jesz na kùńc zaspiéwelë më kaszëbsczi himn: Zemia rodnô, pëszny kaszëbsczi kraju… a flot bierzącë z dodomù białkã, pònëkelë më na nordã Kaszëbsczi, do Strzelna.
Chcałobë sã napisac, że w Strzelnie bëło tak jak stôri zwëk kôże. Béł Łówczi, Rakôrz, Sãdzy, Szôłtës, Draszk, Żid niosący kòtë w miechù a Kat na kòniu, bëłë snôżé brutczi, co cygnãłë kawle, jaczich chłopów dostóną, wszëtkò bëło jak bë mia bëc, leno… Szkòda, że wikszosc pòstacëjów stojała staticzno na binie a nié, na przëmiôr na jaczi grzëpie westrzód łąków. Szkòda, że jãzëczi pòlsczi z kaszëbsczim bëłë tak baro wëmiészóné – wicy mie bë sã widzało, czejbë w całoscë bëło pò kaszëbskù, abò pò pòlskù… Në jo, ni ma co za wiele gniesc, kùńc kùńców kania w Strzelnie bëła scãtô (za drëdżim pòdjachanim do ni Kata, co miescy sã w normie, ë nijak nie dôwô leżnoscë do pògòrchë ani smiéchù), bez co wszëtczé nieszczescô, pladżi, grzéchë òstałë òd lëdzy òdnëkóné.
Tima co zorganizowelë latosé Scynanié kani w Wejrowie i Strzelnie wiôldżé Bóg zapłac. Pò tak czims człowiek czëje sã wiele lżi…
PS.
W Strzelnie na zôczątkù widzawiszcza Scynaniô, stojącë parót, zaspiéwelë më himn kaszëbsczi, tj. Tam dze Wisła òd Krakòwa… Czej më dospiéwelë do Krakòwa katowsczi kóń z redoscë wiesół zarżôł… Bëło to dlô mie jak znak. Pò prôwdze nadzwëkòwi symbòl. Niechtërny wiedzą ò co jidze 😉
PS.2
Dlô nëch, co chcą wiedzec, cëż to je za dzywny zwëk no Scynanié kani krótczé jinfò pò pòlskù pòd òdjimkama . Continue reading “Znajeta tak co: Scynanié kani”
Znajeta tak co: Pòkłón feretronów
Kłóniają sã w marijnëch sanktuariach w Swôrzewie, Swiónowie, Wejrowie, Wielu… Kłóniają sã pielgrzimòwie a stanice, krziże, feretronë, co je niosą. Tak co leno na Kaszëbach? Kò w Pòlsce gwës nié. A w swiece? Czekawé òd czedë nen zwëk zwóny pòkłónã, czë jak chcą jiny tuńcã feretronów, je na Kaszëbach praktikòwóny? Kùreszce cëż to je za zwëk, czemù służi? Nie je to czasã pòwtôrzanié błogòsławieństwã krziżã, czë mònstrancją? Lëdze tak robią, bò ksądz tak co robi? Jak dopiérze je wicy pëtaniów, jak òdpòwiescy. Jak co wiéta, tej napiszta.
Hewò czile òdjimków z òdpùstu na Swiãtëch Wejrowsczich Górach, jaczi béł 22 maja 2016 roku. Continue reading “Znajeta tak co: Pòkłón feretronów”
Biôtczi we Wejrowie
27 czerwińca, równo ò 11 gòdzënie przed pôłniã w Wejrowie zaczãła sã jinscenizacjô biôtczi midzë òficérama wiérnyma Kòronie a zdrajcą Sarpsczim i jegò kòmpanama… Ó co szło? Nó, to ju mùszi kąsk ò wòjnach Pòlôchów ze Szwédama pòczëtac, a òsoblëwò ò szwédzczim pòtopie (1655-60). Żlë jesmë ju kòl Szwédów jem czekawi, czë na Kaszëbach jesz chto ùżiwô rzeklënë: Tu wëzdrzi jak pò Szwédach.
I Przezérk Stand Up Comedy Szpòrt na żokach
Pamiãtôjta! Spòtikómë sã 19 czerwińca (piątk) w Restauracje Campanula na szasé Zómkòwi 2 a (to w jistnym môlu, dze je Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë i Mùzyczi, tj. w Pałacu von Keyserlingków, tj. w nym palacu, co je w parkù).
Zaczinómë pùńkt 6 pò pôłnim.
Bôczënk! Przëniesëta z sobą dobri hùmòr a grósc drobnëch 1, 2, 5, 10, 20, 50 groszi… – mdzemë nima „sztopalë żokã”. Nasztopónô dëtkama żoka bądze nôdgrodą dlô nôlepszégò wedle pùbliczi szpòrtmana.
Òdwôżnëch plestów wëstąpi 10 sztëk – dwie białczi a òsmë chłopów. Ti przëjadą ze Starzëna, Lëzëna, Kãbłowa, Zawòrów, Chmielna, Gdinie, Kòscérzënë a Wejrowa.
Króm tegò na binie wëstąpią: Kabaret Kùńda a Téater Zymk.
Bùdë…
Sajdającé pajczi, balónë, pistóle, centczi, kòrczi, bòmczi, pùkawczi, lizaczi, kùgle na gùmce… Cëda, panie, cëda, jednym słowã farwno na òdpùstowëch bùdach 31 maja we Wejrowie.
Krãcy sã, krãcy…
Dzywny lëdze krãcą sã pò swiece… to znaczi pò wejrowsczim pòwiôce, a sã zgriwają… to znaczi nagriwają szpòrtowné reklamë do I Przezérkù stand up comedy… To znaczi „Szpòrt na żokach”!
Pamiãtôjta: w czerwińcu… to znaczi równo 19-égò, pò pôłnim… to znaczi ò 6 gòdzënie, w restaùracje… to znaczi w Campanulë, w Miesce… to znaczi w Wejrowie!
I të mòżesz pòplestac… to znaczi wëstąpic na binie… to znaczi zrobic karierã kaszëbsczégò szpòrtmana!
Zgłoszenié sélôj do 12 czerwińca na adresã wejrowsczégò Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë i Mùzyczi.
A czej chcesz miec szpòrtowną reklamã wspòmożë „Szpòrt na żokach”, tak jak to zrobia m.jin. Galeriô Niespòdzywnotë w Wejrowie.