Òd Nowégò Rokù jaż do swiãta Trzech Królów (6 stëcznika), pò wsach i miasteczka kaszëbsczich chòdzą przezeblekli za królów trzeji knôpi. Czedës ti chòdzëlë z gwiôzdą i brzãczadlã zwónym brómtopã czë mrëczkã. Pò pòlskù nen jinstrumeńt nazywóny je burczybasem. Króm tegò mielë òni téż sobą béksã na dëtczi.
Nôczãscy królowie òblokli są w biôlé ruchna. Czedës do òbleczeniô brëkòwóné bëlë pòdchlastnice a w nowëch czasach kòmże służków. Na glowach Królowie noszą kòrunë zrobioné z papióru, złotków i strzéberków. Jeden z nich mùszi miec gãbã wëmalowónô na czôrno.
Dzysôdnia królowie nie chòdzą ju z brómtopã i nie spiéwają taczi hewò piesnie:
Niech państwò nóm pòzwòli przińc do swégò pòkòju,
a më wóm zaspiéwómë i zagrómë na naszim brómbasu.
Wiãc më królowie òd wschòdu słuńca na zachód spieszimë,
pòdróż dalekô, gòrączka wiôlgô, tak nóm spôliła czôrną twôrz.
Wiãc panu winszëjemë, żebë żił nóm do sto lat,
nié smùtno, lecz wiesoło, jak ten różewi kwiat.
Wiãc pani winszëjemë kòrunë ze złota,
na drëdżi rok syneczka, jak ten różewi kwiat.
Parobkóm winszëjemë kamizelkã z môłpich skór,
żebë za nima sã cągnął panienek całi chór.
Dzéwczãtóm winszëjemë te majtczi wëszëté,
z jedny stronë biôłé, z drëdżi czerwòné.
Niech państwò sã przësłëchô: te piesni to dlô was,
za darmò nie spiéwómë, sto złotëch – to dlô nas.
Tuwò na piesniô zapisónô je w dzysdniowim kaszëbsczim pisënkù. Przódë bëla òna spiéwónô pól z pòlska, pól z kaszëbska.
W Trzech Królów w kòscolach swiãcónô je kréda, chtërnô pózni wëzwëskiwónô bëla np. do òchrónë przed mòrą, co dësza spiącëch lëdzy. Czej sã taką krédą nacéchòwalo wkól lóżka kòlo, tej mòra ni mia do spiącégò przëstãpù.
Terôczas jistno jak przódë lëdze piszą ną krédą na bùtnowëch dwiérzach K+M+B. Dolmaczi to sã jakno miona trzech królów: Kacper, Melchiór i Baltazar. Pò prôwdze lëtrë ne z lacëznë òznacziwają: Christus mansionem benedicat (Christus mieszkanié blogòslawi). Niejedny bédëją, żebë pisac C+M+B (taczi zapis stosëją m.jin. w Warendorfie w Niemcach), równak jô jem za tim, żebë òstawic „K”… Kò Kaszëbi mają téż jiné dolmaczenié negò skrócënkù: Ksądz Mô Biédã :-), co pewno parlączi sã z tim, że prawie w nym czasu ksãża òdwiedzywają dodomë wiernëch, zó co dostôwają dëtczi w kùwertach.
Na kùńc jesz czile czekawinków ze Słowôrza ks. Zëchtë (t. II, s. 256):
W Trzech Królów bëło swiãto maszopów.
Na żëdowsczé Trzë Króle – nigdy. Na żëdowsczé Trzë Króle jô mdã mia slub.
Slowò ‘król’ mô wiele czekawëch znaczeniów:
– miesiączka: Òna mô króla,
– bękart: Ta sã spòdzéwô króla,
– pierwszy snop przywieziony do stodoły,
– naczynie nocne,
– częste przezwisko mężczyzny: Np. Król ze Starzyna zawdzięcza swój „tytuł” królewski długiej brodzie, która upodabnia go do króla z kart. Najwięcej jednak królów można spotkać między drobną szlachtą południową. Wywodzą się oni najczęściej z „dynastii” Gliszczyńskich, mianowicie w Brzozowie pod Brzeźnem Szl. „panuje” Król Aùgùst na Brzozowie, w samym zaś Brzeźnie Król Bruno oraz Król Bernat ‘Bernard’. Òwczi król (Lipusz), Kòzy król (Lipusz), mają hodowlę owiec wzgl. kóz. Mùtkòwi król zajmuje się rybołówstwem.
Do królów kaszëbsczich slëchają téż kaszëbsczi dzejarze m.jin. Tóna Ôbram, ks. Hilari Jastak czë Karól Krefta, ale ò tim mdze w ksążce „Hurenamle kaszubskie”…
Zrealizowano dzięki Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 🙂