Róman Drzéżdżón | Roman Drzeżdzon
Jo… XXV Swiatowi Zjôzd Kaszëbów za nama. Wszãdze jô nie bél, wszëtczégò ni móm widzóné, në dzelã so tim, co mie so ùdalo na matrice mòji cyfrówczi naswietlëc.
Do ùzdrzeniô za rok!
Fòtografczi ze Zjazdów òd 2009 rokù: TUWÒ
Hewò môli darënk dlô mòji bialczi Ewelinë z leżnoscë 15 roczëznë najégò zdënkù (8.11.2008 r.) 🙂
Milión miłotnëch westchnieniów
Sprzedôwô co dzéń tivi
Radio nadôwô: „I love you”
Banalną nótą brzëmi
love… love… love… love… love…
A jô bezgłosno Ce mùjkóm
Môłcząc, pò włosach Ce smùkóm
Damiąc, w remiona Ce kùszkóm
Mùlkù… bezsłowno Ce kòchóm
Milión czerwionëch serduchów
Wałama płënie z tivi
Z radia rikają: „Jô kòchóm”
W eterze miłosc grzëmi
love… love… love… love… love…
A jô bezgłosno Ce mùjkóm
Môłcząc, pò włosach Ce smùkóm
Damiąc, w remiona Ce kùszkóm
Mùlkù… bezsłowno Ce kòchóm
Teskniã pò cëchù za Tobą
Czej jesmë dalek òd sebie
Szukóm za Twòją pësznoscą
Żdając bezzwãczno na Cebie
Wersjô 1 (Drzéżdżónowô):
brzëmi – brzmi; mùjkóm – głaszczę; môłcząc – milcząc; smùkóm – pieszczę; damiąc – milcząc; kùszkóm – całuję; mùlk – kochana, kochany; wałama – falami; teskniã – tęsknię; dalek – daleko; pësznoscą – pięknością; bezzwãczno – bezdźwięcznie; żdając – czekając
Mùzyka: Weronika Korthals-Tartas
Aranżacjô: Tadeusz Korthals
Nagranié: North Studio
Ùdostãpnianié ë rozkòscérzanié bez zgòdë aùtorów mùzyczi ë słów zabronioné!
Hewò pòstãpnô piesniô krëjamnégò karna KRÒ (Kaszëbsczi Rock Òbrzãdowi), jakô ò XXI-wiecznym żniwienim a ‘nowòwiesczich’ lëdzach co nieco gôdô…
Ną razą KRÒ spiéwno wspòmòglo Fòlkloristiczné Karno REDZANIE.
Zdjãca do klipù nagriwóné bëlë na gbùrstwie familie Fópków. W rolë zarobialégò gbùra wëstąpil Gracjón Fópka – prôwdzëwi kaszëbsczi gbùr.
Żniwnô spiéwka
Robòtą ùbruniony
W pôlącym słunkù dnia
Złoté secze zbòżé
Przebrzëdłi kómbajnista!
Żniwienim ùmãczony
Nocą dodóm jedze
Scyrze gò witają
Szkalëją na nie lëdze
Ref.
Nowòwiesczi lëdze!
Nowòwiesczi lëdze!
Wadzą!
Żniwa ju skùńczoné
Gbùr niese Panóm w dóm
Szkalingą òbòniony
Robòtë swòji plón!
Ref.
Nowòwiesczi lëdze!
Nowòwiesczi lëdze!
Nowòwiesczi lëdze!
Wadzą!
Chcą spòkój miec a… chléb!
Plón, niesemë plón, najim Panóm w dóm, dóm, dóm, dóm…
ùbruniony – opalony, spalony przez słońce, mający zbrązowiałą skórę; secze – kosi; scyrze – psy; szkalëją – wyzywają; nowòwiesczi lëdze – nowowiejscy ludzie (ludzie z miast, którzy osiedlili się na wsiach); wadzą – krzyczą, mają pretensje; gbùr – bogaty rolnik, gospodarz; szkalinga – kłótnia, wyzywanie; òbòniony – okraszony
Naju òbrôzkòwô frańtówka “Kaszëbsczé nótë” je pòmiónã germańsczi zabawë, jakô w XIX stolatim rozkòscérza so pò wiela krajach, np. na Wãgrzech, w Czechach, Slowacje a nawetkã w USA. W Niemcach, Aùstrie a Stanach znónô je jakno SCHNITZELBANK abò HOBELBANK.
Na frańtówka mô setczi, jak nie tësącé, wariantów a wariacjów. Wëzwëskiwónô je chòcbë jakno piesniô do nôùczi jãzëka, dzecnô zabawa, wieselnô jigra, w reklamie a téż w propagańdze.
Tuwò czile propagańdowëch wariacjów piesnie “Hobelbank” z I swiatowi wòjnë (1914-1918).
Wòjnowi “Schnitzelbank” ùklôdalë téż żôlnérze. Hewò jeden przëtrôfk, co mie so ùdalo nalezc:
Amerikónowie nie bëlë nick gòrszi, a w 1917 rokù swòjã wersjã ùlożëlë 🙂
Nalézc jã móże na starnie HOOVER INSTITUTION
Pióro Grifa
Dëchë przódków najich
Zaczarzoné w ptôchë
Dôwné piesnie spiéwią –
Pòmión je roznôszô
Bez jezora mòdré
Bez lasë a górë
Bez bôłtowé wałë
Wësok pònad blónë
Ref. Nie zdżiniemë pòkąd
Bãdzemë wcyg pisac
Z bùchą naju dzeje
Òstrim piórã Grifa
Gwiôzdë nasze gasną?
Zdżinąc marno mómë?
Nié! Tak bëc ni mòże –
Më sã nie pòddómë!
Chòc czas naju krëchi
Smãtk wkół nimòc seje
Mdzemë żëc tak długò
Pòkąd pamiãc żëje
Ref. Nie zdżiniemë pòkąd
Bãdzemë wcyg pisac
Z bùchą naju dzeje
Òstrim piórã Grifa
Chcemë tedë spiewac
Hej, drëszczi a drëszë
Niech pò całim swiece
Rodnô nóta niese
Farwné zwãczi Kaszëb
Co z serc całi mòcë
Spiéwómë òtrokóm
Më – stolemów dzecë
Ref. Nie zdżiniemë pòkąd
Bãdzemë wcyg pisac
Z bùchą naju dzeje
Òstrim piórã Grifa
Tekst pùblikòwóny w cządnikù “Stegna” nr 2/2023, s. 24
zaczarzoné – zaklęte; pòmión – echo; mòdré – niebieskie; bôłtowé wałë – bałtyckie fale; blónë – chmury; pòkąd – dopóki; z bùchą – z dumą; zdżinąc – zginąć; rodnô – narodowa, rodzinna; farwné – barwne, kolorowe; zwãczi – dźwięki; òtrokóm – tu: następnym pokoleniom
Z tegò co wiém, ju pisze so do negò tekstu mùzyka – premiera mô bëc na jeséń 2023 r.
Dopisënk 2024 r.: Mùzyka ‘napisala so’ z rocznym òpózdnienim 😉 Ale je! Pòslëchôjta:
Alaże! Alana! bél jem w sobòtã, 8 lëpińca 2023 rokù, jachôny na XXIV Zjôzd Kaszëbów do Kartuz. A że jô jem richtisz aparat, to jô miôl aparat i skòpicą òdjimków móm napstrikóné.
Klik-klik – jedzemë baną. A w banie, farwno, czôrno-żôlto a fùl grifów. Kò kòżden miôl co kaszëbsczégò na se, abò kòl se.
Në, òkróm letników, co ną baną z Hélu do Gdinie bëlë jachôny. Ti bëlë czësto baf, że graje so w baszkã, a nié ò Baszkã. Klik-klik…
Jo, a jak më ju na plac dojachalë, to so tã z pôlniowima Kaszëbama spòtkalë. Ë terôzka bëlo nas tësąc piãset sto dzewiãset a jesz wicy, i klik-klik, më bez Kartuzë szlë…
…szlë…
…szlë…
…a szlë…
…jaż më do parkù doszlë. Tej niejedny nôbòżno szlë tã, dze swiãconą wòdą kropią, a jinszi skrącëlë na plac, dze elektrolitë pòléwalë. Bò mùszita wiedzec, że hëc negò dnia bëla takô, że wòda z czlowieka hektlitrama wëcékala i co sztót nót bëlo jã w se wprowadzac, bë termicznégò szokù nie dostac. Dzãka Bògù a òrganizatoróm, zdrojów retającëch żëcé bëlo dosc wiele. Klik-klik…
A co na binie? A na binie nôprzód baro wiele KLEPALË. W Banowi frańtówce karno Fucus spiéwô:
Pòliticë naszi
Klepią nas pò krzebtach
Głosno pùrtcë grają
Na diôbelsczich skrzëpcach
I pò prôwdze ti, ôrtów a farwów rozmajitëch, pòliticë klepalë ë klepalë a klepac ni mòglë skùńczëc. W dwùch slowach: wëbòrczi rok 🙁
A rock bél? Në, trochã bëlo – kò òkróm bëlnëch lëdowëch karnów i bicégò rekòrdu w jednoczasnym granim na diôbelsczich skrzëpcach. Klik-klik…
…na binie wëstąpilë téż ti artiscë, co z jinstrumeńtów wszelczich a swòjëch glosów ‘mòcnészą’ nótã rozmieją wëdobëc. Klik-klik…
Tak téż elektrolitë bëlë, jestkù bëlo, mùzyka bëla, zabawa bëla, tuńce bëlë, tobaka bëla a nôwôżniészé, że wiesolo bëlo.
Bëlo i so skùńczëlo, a w 2024 rokù spòtkómë so w Kòscérznie!
(Dzélëk 144 felietónë Swiat wedle Rómka, co je emitowôny w Radio Norda FM w piątczi, sobòtë a niedzele)
KLIK-KLIK to je
GALERIÔ ÒDJIMKÓW
Bôczënk! Żlë chceta so ùsmiechnąc, zacznita òd kùńca 🙂
Klik-klik – bana Transcassubią zwónô
Krãc sã, krãc… to frańtówka napisónô apart na 20. KRANCBAL rëchtowóny w lëpińcu bez Mùzeùm Pùcczi Zemi w Gbùrsczi a Rëbacczi Chëczi w Nôdolim.
Żlë Waju na frańtówka krãcy, a nóżka sã do tuńca rwie, to pùszczôjta jã w tuńc… pò jinternétowi sécë 🙂
Grają ë spiewają: ABSOLWENCI
Mùzyka: Tadeusz Korthals
Tekst: Róman Drzéżdżón
Krãc sã krãc
Kapela nóm dzysô grô
Nóżka sã do tuńca rwie
Czej mùzykã z binë czëc
Të sã krãc – bal mùszi bëc!
Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc
Krãc sã krãc – kapela rżnie
Krãc sã krãc – to kùsa dô
Krãc sã krãc – bal dzysô je!
Czej wëpijem’ piwa zbónk
Zjémë szmùltu całi grónk
Tej bãdzemë mielë mòc
Bë sã krãcëc całą noc
Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…
Białczi, chłopi pòjta w tuńc
Jesz zabawë nie je kùńc
A czej mdzemë mielë dosc
Zażëjemë bruny proszk
Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…
Brutczi słodczé są jak miód
Knôpi fòrszni – nie są “dót”
A czej “pãknie” piąti zbónk
Dzys niejedna… zgùbi wiónk
Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…
Z binë lecy nóta ta
Ómpa, ómpa, ómpa paa
Chcemë sã zakrãcëc fëst
A zaspiewac prosti tekst:
Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…
bina – scena; szmùlt – smalec; białczi – kobiety, żony; bruny proszk – tu: tabaka; brutczi – panny na wydaniu; knôpi – chłopcy; fòrszni – przystojni; dót – martwi
ALAŻE! Ju je frańtówka zrëchtowónô apart na XXIV Zjôzd Kaszëbów bez mùzyczné karno FUCUS. Tekst, òsoblëwie refren, je baro prosti, tak tej… ALANA! Zaspiéwôjta z nama 🙂
Czôrno-żôłté fanë
fërtają na wietrze
Z różnëch kątków swiata
Kaszëbi sã zeszlë
Ref. Alaże! Alana!
Nëkô na Zjôzd bana
Alaże! Alana!
Nëkô z Kaszëbama
Alaże! Alana!
Na Zjôzd bana nëkô
Alaże! Alana!
Z nama mët pònëkôj!
Jadą baną grëbi
Bënë sedzą zmiarti
Są tu brzëdczi chłopi
A téż pëszné białczi
Ref. Alaże! Alana!…
Nôwicy je fejnëch
A téż Antce przëszlë
Ti, co żëją w miastach
A ti, co są ze wsë
Ref. Alaże! Alana!…
Pòliticë naszi
Klepią nas pò krzebtach
Głosno pùrtcë grają
Na diôbelsczich skrzëpcach
Ref. Alaże! Alana!…
Chcemë le so zażëc!
Sëpta smiało drëszë
Czej knéra je czëstô
Letkò nóm na dëszë
Ref. Alaże! Alana!…
alaże! alana! – wykrzykniki wyrażające zaskoczenie, zdziwienie czy zdumienie; fanë – flagi; fërtają – łopoczą; bana – pociąg; nëkô – pędzi; pëszné – piękne; Antce – prześmiewcze określenie ludzi, którzy mieszkają na Kaszubach, ale nie są Kaszubami; pùrtcë – diabły; knéra – wielki nos
Tekst: Rómk Drzéżdżónk; Mùzyka: Rafał Rompca; Aranżacjô i mùzycznô produkcjô: Jacek Hoduń; Mastering: Tadeusz Korthals; Teledisk: Piotr Paskal Pastalenc
Jinszé ‘zjazdowé’ piesnie, do jaczich pisôl jem tekstë nalézeta TUWÒ
…zaczãlo so òd filmù z 2020 rokù “Kamienne serce” (scen. i reż. Ewelina Kaczewska-Luhm, zdjãca Piotr Zatoń, animacje Iwona Ewa Klinger, mùzyka Paweł. A Nowak, produkcjô Fundacja “Aby chciało się chcieć”), jakô òpòwiôdô ò miloscë stolemów.
W 2022 rokù Paweł A. Nowak zabédowôl mie napisanié czile tekstów do jegò mùzyczi, w tim téż do ti z filmù “Kamienne serce”.
Në i co? Në i wëszla z tegò nadzwëk snôżô piesniô “Serce Stolemczi” zaspiéwónô bez Werónikã Kòrthals-Tartas. Ji glos ùczëjeta na platce NA KASZËBACH 2 – PAWEŁ A. NOWAK, WERONIKA KORTHALS & DRËCHË, na jaczi nalézeta wiela rozmajitëch a pësznëch sztëczków.
Dzãkùjã Aleksandrze Janus a Werónice za doradë kòl pisaniô tekstu, a Pawłowi A. Nowakòwi za piãkną mùzykã a cerplëwòsc.
Stolem stôwiô młin
Zmieniô strëdżi biég
W lese bómë rwie
Robòcy jak nicht
Stolem mòcny chłop
Czë słuńce, czë zyb
Cãżczi szmërgô kam
Zarobiałi wcyg
Ref. Ach dôj, ach, dôj,
Stolemòwi, kamianné serce dôj
Dôjże, dôj,
Òn bez cebie ni mòże żëc!
Stolem kòpie dół
Jezoro to dô
Zmòkłi je jak mësz
Ùmãczony fëst
Stolem sëpie piôsk
Òstrów snôżi mdze
Cëskô òksëp w szor
Nadeptóny dërch
Ref. Ach dôj, ach, dôj,
Stolemòwi, kamianné serce dôj
Dôjże, dôj,
Òn bez cebie ni mòże żëc!
Stolem pëszny knôp
Wiôldżé serce mô
Teskno w dôlą zdrzi
Dze téż Òna je!?
Stolem robi krąg
A z nôdzeją żdże
Że ten jegò mùlk
Rzecze: „Jô chcã ce!”
Slowôrzk: stolem – mityczny olbrzym; bóma – drzewo; robòcy – pracowity; zyb – zimno; szmërgac – rzucać; zmòkłi – spocony; fëst – mocno; òstrów – wyspa; snôżi – piękny; cëskac – rzucać; òksëp – głaz; szor – głębina; pëszny – piękny; teskno – tęsknie; zdrzec – patrzeć; żdac – czekać; mùlk – kochanka/kochanek.
A czej chto czekawi, co i jak piszã, tej zazdrzita TUWÒ
Òd czerwińca do gòdnika 2022 rokù w Osadzie Łowców Fok w Rzucewie warałë ROGARSCZÉ WARKÒWNIE, jaczich méstrã a prowadnikã bél rogòwnik ze Starzëna, Jan Drzéżdżón – wiôlgô pòdzãka dlô Niegò za pòdzelenié so wiédzą ò tobace a robienim różków.
Wiôlgô pòdzãka dlô wszëtczich ùczãstników: Marilë, Bòżenë, Agnieszczi, Patricje, Kamilë, Piotra, Zbiszeka, Maceja, Michała, Òleka, Piotra, Tadeka, Mireka a Czareka, jaczi zrëchtowalë wiele pësznëch rzeczi z rogù, co òczë ceszą a za wicy szmakają (zdrzita na òdjimczi, jaczé cëda móże z rogów zrobic!).
Wiôlgô dzãka dlô Wiesławë a Piotra z Osady za wszëtką pòmòc a wspiarcé.
Wiôlgô pòdzãka dlô Pawła z Kaszëbskò-Pòmòrsczégò Zrzeszeniô za wëmëslenié nëch warkòwniów a dozér nad tim projektã.
Wiôlgô dzãka wszëtczim, co bëlë w nen projekt zaangażowóny!
Na warkòwnie dëtka dalo Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury.
Në cëż, do ùzdrzeniô na jarmôrkach!
A jak Wama malo slów ò nëch warkòwniach, to przeczëtôjta wiérztowóné sprawòzdanié napisóné bez Mireka Zabòrowsczégò:
ROGARSKIE WARSZTATY W RZUCEWIE Raz 14 się spotkało Tabakierki robić chciało Gdy się pytam, nikt nic nie wie A to przecież jest w Rzucewie! Skansen piękny i widoki Tam łowili kiedyś foki Pani Wiesia w progu wita Skąd jesteście? – wszystkich pyta Do każdego z nas się śmieje Ciepłym serce od niej wieje Chodźcie do mnie – nam powiada Pana Jana zapowiada Romek z tatą coś dźwigają Tam te rogi dla nas mają Najpierw była prezentacja Co i kiedy, skąd dotacja Była książka, nawet zdjęcia Nim zaczęły się zajęcia Skąd te różki i tabaka I historia tego taka? Jak to kręcić w tej dënicy? Jan nam powie w tajemnicy Jak tobacznik zrobić trzeba? Nie z każdego to jest drzewa Kręcić w lewo, może w prawo? Czy nam będą bili brawo? Czy to tajemnica wielka? Po co z boku ta butelka? Wszystko nam wytłumaczono Bo od wieków się uczono Gdy tabaka jest utarta Bez tabakiery – nic nie warta Skąd ten pomysł na warsztaty Romek chyba wziął od taty Zakupili papier, kleje Denaturat też się leje... Trzy imadła i szlifierki Młotki, nawet kombinerki Było tego coś tam jeszcze Bo widziałem nawet kleszcze Ściski, wiertła i wiertarki Wszystko było dobrej marki Najpierw krawat był zrobiony Srebrnym gryfem ozdobiony Z biżuterii to różności Wszystko z rogu a nie z kości Była tabakiera – dóza To ta mała, ta nieduża Robiliśmy też i stożek A na końcu gięte w rożek Zaczęliśmy w wielkim strachu Nikt nie robił z nas w tym fachu Było cięcie, wyginanie Później to nad ogniem grzanie Do imadła się wkładało Aby później kształt swój miało A najgorsze to polerka Jak nie ręcznie, to szlifierka Szlifuj jeszcze, do połysku! Rób tak długo, aż do błysku! To janowe są wskazówki Nie ma czasu na wymówki! To ma dobrze być zrobione! Będzie gryfem ozdobione! Tu za dużo, tu za mało! Tutaj wiertło przeleciało Teraz klejem to potraktuj Potem ze mną się skontaktuj Takie Jan miał zastrzeżenia Do wyrobów i ich robienia Tak nas wszystkich wciąż pilnował I swym wzrokiem obserwował Nas turyści odwiedzali Co robicie? – się pytali Byli dla nas bardzo mili Nawet zdjęcia nam robili Telewizja też bywała Nam pytania zadawała Kawa, ciasto było blisko Robiliśmy i ognisko Ni to obiad, ni kolacja Jedna wielka integracja Tyle spotkań razem było To nam życie umiliło Jak rodzina taka mała Bo coś z rogów robić chciała A kto chodził na warsztaty? – Romek się zapytał taty Piotr, Agnieszka i Kamila Tadzio z Bożeną, Mirek i Maryla Olek, Zbyszek oraz Czarek Michał, Maciek drugi Piotrek To, że wiersz ten napisałem Już od dawna tego chciałem Już pisałem – dla zabawy Lecz chowałem do szuflady Dzisiaj jedno chcę powiedzieć I musicie o tym wiedzieć Że nieważne wiek czy lata Gdy twa wiedza jest bogata Gdy masz talent i pomysły I odkrywasz szóste zmysły Ważne, że dzielimy się z innymi Z osobami tu nowymi Nie wiem też, czy o tym wiecie A to jest na całym świecie Że tę wiedzę, którą mamy A czasami tak trzymamy Kto ją ma i jej nie schował Bo ją PAN BÓG podarował
Dali lopk òdjimków:
