ÒSTROWSCZI SMÒK A PSZCZOLË

Malënk: Joanna Grudnik

Przódë lat na Nordze Kaszëb szkólny a fòlklorista Jan Patock spisôl a dôl do smarë taką wejle òpòwiesc:

Miteilungen des Vereins für Kaschubische Volkskunde“, Lipsk, 1910, T. 2, s. 48.

Smòk z Biélawsczich Błot
Przed wiele lat bëło nasze błoto jeden wiôldżi las. W tim lese mieszkôł jeden straszny smòk. Òn wëpôd z lasa a zeżar wiele ówc, bëdląt a pasturzów, chtërny strzódë paslë. Wiele szlachcëców chcało smòka ùpchnąc. Ze szablami a z pékami òni jachalë w las, ale nie jeden z nich nie przëszed dodóm, smòk wszëtczich zeżar. Terôz so z wszëtczich wsy zebralë przestraszony lëdze a zapôlëlë ten las na wiele nórtach. Wiater pòwstôł, całi las béł jeden wiôldżi ògeń a smòk so spôlił.
Za jegò sëtim so wëpôlëlë dwie wiôldżé a głãbòczé jamë, w chtërné wòda wlecała. Dzys dzéń móże kòżdi w błoce kòl Czarnowsczégò Młina dwa stawë ze straszną głãbòką wòdą widzec, a kòl torfù kòpaniô nalézą robòtnicë wiele òpôlonëch pniów.

Smok z Bielawskich Błot
Przed wielu laty, gdzie jest teraz błoto, rósł wielki las. W tym lesie mieszkał jeden straszny smok. Wypadł on z lasu pożerając wiele owiec, bydląt i pasterzy, którzy stada pasali. Wielu szlachciców chciało smoka zabić. Ze szablami i pikami pojechali oni w las, ale żaden nie wrócił do domu, smok wszystkich zeżarł. Teraz z okolicznych wsi zebrali się przestraszeni ludzie i popalili ten las z wielu stron. Gdy wiatr zawiał, cały las objął wielki ogień i smok spłonął.
Pod wpływem płonącego smoczego tłuszczu wypaliły się dwie wielki i głębokie jamy, które napełniły się wodą. Obecnie każdy może w błocie koło Czarnowskiego Młyna zobaczyć dwa stawy ze strasznie głęboką wodą, a gdy robotnicy torf kopią, to znajdują wiele opalonych pni.

Szlachòwną òpòwiôstkã zanotérowôl do swòjégò Słowôrza, ks. dr Bernat Zëchta:

Sychta B, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, T. 5, s. 99.

Ò smòkù z Biélawë mòże nalezc jesz wiele pòwiôstków… le niechc mie so terôzka szëkac ;-), bò òb lato nalôz jem na blotach kòle Òstrowa* SMÒCZÉ JAJE, z jaczégò “wëlazla” czësto nowô òpòwiôstka:

Tekst: R. Drzéżdżónk
Graficzné òbrobienié: J. Grochòwskô

*Òstrowò to je ta pësznô wies, krótkò Bôltu leżącô, dze Mùzeùm Zemi Pùcczi mô ną Kaszëbską Zagrodã.

Pòwrót PANËSZKÓW!

Panëszczi, gwiôzdczi, gwiżdże, òlérzë, baranë, kòzłë, kòzelbòczi – to rozmajité pòzwë kaszëbsczich kòlãdowëch karnów, jaczé w gòdowim cządze tam-sam jesz pòjôwiają so na najim swiece.

A żebë panëszkòwi zwëk nie zdżinąn a so rozwijôl Stowôra Drëchów Mùzeùm Pùcczi Zemi razã z Mùzeùm Pùcczi Zemi m. Florióna Cenôwë òd 2023 rokù prowadzy projecht “Pòwrót Panëszków”, na chtëren baro rôd dôwô dëtka Starostwò Pòwiatowé w Pùckù.

Jednym z brzadów negò projechtu je WËPÓŻËCZALNIÔ maszkarów, larwów a strojów zrëchtowónëch bez nôleżników Stowôrë Drëchów MPZ a ùczãstników panëszkòwëch warkòwniów – szkòlôków z wëżispòdlecznëch szkòlów pùcczégò pòwiatu: Powiatowego Zespołu Szkół w Kłaninie, I LO z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Stefana Żeromskiego w Pucku, Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Pucku ë sztudérów kaszëbsczi etnofilologie na Gduńsczim Ùniwersytece.

Katalog wëpòżëczalnie z regùlaminã:

Scygnąc a wezwëskac móże loga projechtu, jaczich aùtorką je Joanna Grudnik:

Scygnąc téż móże ‘panëszkòwą mùzykã’ gróną na akòrdeònie, jaką zrëchtowôl a zagrôl Tadeùsz Kòrthals:


Bierzta smialo a rozkòscérzôjta!
A jak nié, to…

Në!

Krãc sã, krãc…

Krãc sã, krãc… to frańtówka napisónô apart na 20. KRANCBAL rëchtowóny w lëpińcu bez Mùzeùm Pùcczi Zemi w Gbùrsczi a Rëbacczi Chëczi w Nôdolim.

Żlë Waju na frańtówka krãcy, a nóżka sã do tuńca rwie, to pùszczôjta jã w tuńc… pò jinternétowi sécë 🙂

Grają ë spiewają: ABSOLWENCI
Mùzyka: Tadeusz Korthals
Tekst: Róman Drzéżdżón


Krãc sã krãc

Kapela nóm dzysô grô
Nóżka sã do tuńca rwie
Czej mùzykã z binë czëc
Të sã krãc – bal mùszi bëc!

Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc
Krãc sã krãc – kapela rżnie
Krãc sã krãc – to kùsa dô
Krãc sã krãc – bal dzysô je!

Czej wëpijem’ piwa zbónk
Zjémë szmùltu całi grónk
Tej bãdzemë mielë mòc
Bë sã krãcëc całą noc

Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…

Białczi, chłopi pòjta w tuńc
Jesz zabawë nie je kùńc
A czej mdzemë mielë dosc
Zażëjemë bruny proszk

Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…

Brutczi słodczé są jak miód
Knôpi fòrszni – nie są “dót”
A czej “pãknie” piąti zbónk
Dzys niejedna… zgùbi wiónk

Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…

Z binë lecy nóta ta
Ómpa, ómpa, ómpa paa
Chcemë sã zakrãcëc fëst
A zaspiewac prosti tekst:

Ref. Krãc sã krãc – bal mùszi bëc…

bina – scena; szmùlt – smalec; białczi – kobiety, żony; bruny proszk – tu: tabaka; brutczi – panny na wydaniu; knôpi – chłopcy; fòrszni – przystojni; dót – martwi

KRÒ: Gwiżdż

Hewò pòstãpnô produkcjô krëjamnégò karna KRÒ (Kaszëbsczi Rock Òbrzãdowi). Ną razą je to piesniô ò krëjamnym GWIŻDŻU, jaczi w agwańce chòdzyl òd chëczi do chëczi, a pòdzérôl czë dzôtczi są grzéczné. Zbiérôl òn téż zamówienia na darënczi, jaczé we Wilëją wrãcziwôl dzecóm Gwiôzdór abò Pani Gwiôzdka. Gwiżdż bél téż prowadnikã Gwiôzdków, Panëszków czë Gwiżdżów, to je kòlãdników, jaczi w gòdowim czasu chòdzëlë pò kaszëbsczich wsach a miastach.

Klip do piesnie ò Gwiżdżu zrëchtowalo Mùzeùm Pùcczi Zemi miona F. Cenôwë a Stowôra Drëchów Mùzeùm Pùcczi Zemi. Wôrt dodac, że latos w gòdnikù, Gwiżdż, òprowôdzôl dzecë a mlodzëzna pò pùcczim mùzeùm.

Jinspiracją do napisaniô ny piesnie bél Gwiżdż ze Szlachecczi Kamińcë, chtëren tidzéń przed Gòdama wcyg pò ti wsë chòdzy, temù téż Jemù ną piesniã chcã zadedikòwac!

Gwiżdż

Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż
Szëkùjta so lëdze!
Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż
Gwiôzdkã zapòwiôdô!

Òcemnicą czëc je gwizd
Przez swiat jidze stôri Gwiżdż
Chòc zabëti je òn dzys
To do lëdzy cygnie wcyg

Ref. Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż…

Ti pòstacje z dôwnëch lat
Mają lëdze dzysdnia strach
A chòc z gãbë strôszi je
Równak zloté serce mô

Ref. Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż…

Gwiżdż do swiata mùszi jic
Chòc gò Grzenia tlëcze wcyg
Kò spisëje jaczi dôr
Gwiôzdka z nieba przëniesc mô

Ref. Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż
Szëkùjta so lëdze!
Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż
Gwiôzdkã zapòwiôdô!
Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż
Chceta widzec Gwiôzdkã?
Gwiżdże Gwiżdż, gwiżdże Gwiżdż
Tej szëkùjta dëtka!

Dzéń Chleba ë Miodu

Skansen w Nadolim rôczi na

Dzéń Chleba ë Miodu

 jaczi mdze 28 zélnika (niedzela). Pòczątk 11.00 zakùńczenié 17.00.

W programie m.jin.:
pòkazë draszowaniô, szrutowaniô, pieczeniô chleba.
Na binie wëstąpią: Bliza, Nadolanie, Kubryk, Pstotë

Ne starnë ùżëwôją kùszków (an. cookies). Przezérając je bez zjinaczi ùstôwù przezérnika dôwôsz zgòdã do jich spamiãtëwaniô.