Słówka

Kaszëbskò-pòlsczi słowôrzk

amt – urząd (germanizm rzadko już używany)
Anielczik
 – Anglik
anielsczi – angielski
apfelmùs – mus jabłkowy

bana – pociąg
banhòf – (rzad.) dworzec kolejowy
banowiszcze – dworzec kolejowy
baro – bardzo
barzo – bardzo
bãdzë – bądźże!
bëlny – porządny
bënë – wewnątrz, w środku domu
bëniel – kawaler, chłopak
bédowac – proponować
białka – kobieta, żona
bieżëc – jechać, płynąć
biôj – idź
biôjce – idźcie (do starszego)
     biôj lós! – idź precz!
blóna – chmura
blós – tylko
Bòżé Narodzenié – Boże Narodzenie (w. Gòdë)
bôczënk – uwaga!
Bôłt – Bałtyk
bóma – drzewo
brëkòwac – potrzebować
brifka – listonosz
brutka – panna na wydaniu, dziewczyna, narzeczona
Brzëchôłk – Brzuchacz, legendarny burmistrz Pucka
bùksë – spodnie
bùrméster – burmistrz
bùszny – dumny

centner, centnar – cetnar, 50 kilo
chëcz – chata, dom
chléw – chlew (też: stajnia, obora, pomieszczenie dla zwierząt)
chłop – 1. chłop, 2. mąż
chòrosc – choroba
chójka
 – sosna
chùtkò – szybko
cota – czarownica
cotka – ciocia, ciotka
czëp – czub
czipka – koszyk
cwiczënk – ćwiczenie
czerwińc – czerwiec
czwiôrtk – czwartek

danka – choinka
darënk – prezent
dëtczi – pieniądze
dichtich – mocno
diôbelsczé skrzëpce (skrzëpice) – diabelskie skrzypce; dawniej instrument obrzędowy, na którym grały czarownice i diabły, służył też do odstraszania złych mocy od cmentarza w noc zaduszną. Dzisiaj używany jako instrument perkusyjny w kaszubskich kapelach
dobëc – wygrać, zwyciężyć
doch – przecież
domôcy – domownik, rodak, “ziomal”
dożdac – poczekać
dóm – 1. przedpokój; 2. dom; 3. dam (jô cë dóm!)
dôka – mgła
draszowac – młócić
drëch – przyjaciel, kumpel
dwiérze – drzwi
dwùch – dwóch
dzél – część
dzéwka – służąca
dzys(ô)dniowi – dziśdniowy, współczesny

farwa – kolor
fela – błąd
fërbi – bokiem, stroną
fërsztaleśniczy
filutka – chwila przyjemności
flinta – strzelba
flot – szybko, natychmiast
fòrsz – przystojny
frańtówka – wesoła piosenka, przyśpiewka
Frãc – Franciszek

gardzëk – miasteczko, gródek
gazétnik – dziennikarz
gbùr – bogaty gospodarz, rolnik
glada – spokojne, gładkie morze, sztil
gnôt – gnat, kość
Gòdë – Boże Narodzenie
gòdnik – grudzień
Gréta – Małgorzata
grifel – pisadło
gromicznik – luty
Grzenia – kaszubski bożek, diabeł, duch (?) snu
gùtorzenié – gaworzenie
gwës, gwësno – pewno
gwiôzdczi – kolędnicy
Gwiôzdka – 1. Gwiazdka, 2. Wigilia, 3. postać z grupy kolędniczej
Gwiôzdór, Gwiôzdor, Gwiôzdka – Gwiazdor – postać w przebraniu starego dziada dająca na Wigilię dzieciom prezenty

halac
– przynieść
hòtelësta – hotelarz
hùrma –  wiele, kupa

jachta – polowanie
jagwańt, jagweńt
– adwent
jibòwac – musztrować, ćwiczyć
jiscëc sã – martwić się
Jula – dziewczyna nierozgarnięta, głupia

kamrôt – kamrat, kolega, druh
kaptena
– kapitan
kasta
 – skrzynia
knéfka – skąpiec
knéra – nochal
knôp – chłopiec, chłopak
kòlãda – kolęda
kòmùda1. pochmurna, mglista, deszczowa, brzydka pogoda, 2. smutek, przygnębienie 3. zwątpienie
krëjamny – tajemniczy
króm – sklep
kùch – ciasto
kùgla – bombka
kùla – 1. dziura, 2. grób, 3. piwnica, ziemianka, 4. kula
kùli – ile, jak wiele
kùs – całus
kùszkac – całować

larwa – maska
latos – w tym roku
latosy – tegoroczny
legnąc – położyć się
le – tylko, ale
leno – tylko
letnik – wczasowicz, letnik, turysta
leżnosc – okazja
lëpińc – lipiec
lëstopadniklistopad
lëszt – ochota, chęć
lińcuch – łańcuch
liwk – kamizelka
lorbas – łobuz
lôda – lada

łoni – w zeszłym, ubiegłym roku
łżëkwiat
– kwiecień

Mack (głupi Mack) – głupi Jaś, ktoś nierozgarnięty, głupi
malënk
– malunek, ilustracja
malis – niemowlak
mãdel – mendel, 15 sztuk
mãdel rëbacczi – mendel rybacki, 16 sztuk
mdą – będą
mdã – będę
mdzemë – będziemy
mdzesz – będziesz
mëga – komar
mët – z
      wzyc mët – wziąć z sobą
méster – majster, mistrz
midzë – między
môj – maj
môl – miejsce
mùca – czapka
mùdzëc – tracić czas
mùjkac – głaskać
mùnia – mina

nadczidnąc – wspomnieć, nadmienić
nafùlowóny – napełniony, zapełniony
namienienié – los, przeznaczenie
narãcznica – bransoleta
nawòżeni – narzeczony
nazôd – spowrotem
nëkac – biegać, pędzić
Nënka Roda – Matka Przyroda, Matka Ziemia
niedzela – niedziela
nielósy niegrzeczny
niwczerô
– przedwczoraj
niwitropojutrze
niwczora – przedwczoraj
niżódnô – żadna
nórcëk – kącik, zakątek
nórt – kąt
nôpiarti – natrętny

òbezdrzec – obejrzeć
òbszczãdny –
oszczędny
òczë napasc – oko nacieszyć
òdjimk – fotografia
òjc – ojciec
òkò – oko
òpasowac – uważać
òpòcuszkù – po cichu
òsoblëwi – wyjątkowy, oryginalny
òstac – zostać
òtrzëmac – zatrzymać coś dla siebie

órindżi – kolczyki

palëca – laska
panëszczi – kolędnicy, przebierańcy chodzący na Wigilię BN lub Sylwestra
paradnica – pokój gościnny
pasowny – odpowiedni
persóna – osoba
pastórka – pasterka
pëszny – piękny
piątk – piątek
pierwi – pierwej, najpierw, pierwotnie
pierwòszny – pierwotny
pilowac – pilnować
pisarëjô – kancelaria
pita – pijak
plac – miejsce, plac
platka – płytka np. CD, DVD
plażi – pasuje, odpowiada
plestac – gadać głupoty
pòdskacac – podtrzymywać ogień, dawać natchnienie, dawać impuls do czegoś
pòdskôcënk – natchnienie, impuls
pòj – chodź
pòkrok – postęp
pòniedzôłk – poniedziałek
Pòpielnô Strzoda – Środa Popielcowa
pòzdze – późno
pòzwa – nazwa; (nazwy miesięcy i dni tygodnia)
pòzwac – nazwać
procëm – przeciw
pôcorë – paciorki, naszyjnik
przedstawiac so – wyobrażać sobie
przëstąpic – podejść
przësygac – przysięgać
przëtómny – 1. przytomny, 2. obecny
przińdze – przyjdzie
przińdzë – przyjdź!
przódë lat – przed laty, dawno temu
Pùckô Plëta – dosł. Pucka Kałuża; Zatoka Pucka
pùpa – lalka
pùrgac – ślizgać
pùrtk – rodzaj diabła
pùrtac – 1. pupsać, 2. mieć rozwolnienie
pùrtnąc – pupsnąć, piardnąć
pùstczi – wybudowanie, przysiółek
Pùstô Noc – Pusta Noc, zwyczaj całonocnego czuwania przy zmarłym przed pogrzebem, sięgający korzeniami do czasów pogańskich, podczas którego śpiewa się nabożne piesni, odmawia różaniec, opowiada historie związane z życiem zmarłych. Niegdyś podczas pustonocnego czuwania nie stroniono od alkoholu i jadła. Obecnie obrzęd ten jest coraz rzadziej praktykowany.

radnélc – radny
radnica – ratusz
rechcanwalt – (rzad.) prawnik, adwokat
rechninga – rachunek (rzad.)
rena – rana
reno
– rano
rësëna – szpara
richtich – porządnie, dobrze, na prawdę
robòcy – pracowity
roczëzna – rocznica
rodny – rodzimy
rozgòrzony – rozgniewany
rozpëzglëc – rozsupłać, rozwiązać
rozpòwiôdac – gawędzić, rozmawiać
rôd – chętnie
ruchna – ubranie, strój
rujan – październik
ruk-cuk – raz-dwa, szybko
rum – plac, miejsce
ruta – szyba
ruten – na zewnątrz
              biôj ruten – idź precz, wynoś się

samòrządzëna – samorząd
scenarnik – scenariusz
séwnik – wrzesień
skarniô – 1. skroń, 2. lico, policzek
skòpicą – bardzo wiele
skòrznie – buty z wysoką cholewą
slédny – tylni
(w) slédnym czasu – w ostatnim czasie
slôdë – z tyłu
smùtan – listopad
snik – marzenie senne
snôżi – ładny, piękny
sobòta – sobota
spik – sen, spanie
spùscëc – polegać
statczi – naczynia kuchenne
stëcznik – styczeń
stolem – mityczny olbrzym kaszubski
stółk – krzesło
strąd – zob. sztrąd
strëmiannik – marzec
strzoda – środa
swiąda – świadomość
swiãta – święta
sygnąc – 1. sięgnąć, 2. wystarczyć
szadi – rozczochrany, nieuczesany
szandara – policjant, żandarm
szkòlôk – uczeń
szkólny – nauczyciel
szluk – łyk
sznëkrowac – szukać
szôtora – szmata
szôtornik – 1. szmaciarz, oberwaniec; 2. wędrowny handlarz skupujący szmaty i butelki
szpégel – lustro
szpòrt – kawał, wic
(w) sztãdze – móc, być w stanie coś zrobić
sztëk – kawał
sztël – cicho
sztrąd, strąd – morski brzeg
strëch – dziad, proszący, żebrak
sztrôfa – kara, mandat

tacëc – ukrywać, chować
taksowac – oceniać
tam-sam – tu i tam, niekiedy
taska – filiżanka
tczëwôrtny – czcigodny
temù – 1. temu, 2. dlatego
téma – temat
torma – wieża
towarzëc – towarzyszyć
tropa – korek
trzôsk – hałas, trzask

ùbëtk – spokój
ùczuc – usłyszeć
ùdëtkòwic – zasponsorować, dotować
ùkòlibac – ukołysać
ùpiartélc – uparciuch
ùpiarti – uparty
ùrzasnąc sã – przestraszyć się
ùsadzac – tworzyć

warac – trwać
wałë – fale
wanożnik – wędrowiec
wczerô – wczoraj
wczoraj – wczoraj
welowac – głosować
wëcmanim – razem, wspólnie, solidarnie
wëkùknąc – wyglądnąć
wërë – wyrko, łóżko
wësziw – haft
wëzgódka – zagadka
wiadło – wiadomość
wiatënk – zakład
wiatowac – zakładać
wicy – więcej
wid – światło
widzec – widzieć
widzec sã – podobać się
widzy mie sã – podoba mi się
wiedno – zawsze
wiele – 1. wiele, dużo; 2. ile, jak dużo
wieszczi – wampir, upiór; człowiek, który po śmierci, staje się upiorem. Wstaje z grobu i zabija członków swojej rodziny. Można go unieszkodliwić m.in. przez dekapitację, tj. obcięcie głowy łopatą do kopania torfu
Wilëjô – Wigilia
WiliôWigilia
witro – jutro
wòjskò – wojsko
bëc przë wòjskù – służyć w wojsku
wtórk – wtorek

zabédowac – zaproponować
zaczarzëc
 – zaczarować
zaczarzony – zaczarowany, zaklęty
zafelowac – zabraknąć
zafùlowóny – zapełniony
zaòstałosc – zabytek
zasztopac – zatkać
zatacony – ukryty
zberk – brzeg, skraj, krawędź
zbónk – dzbanek
zdrzącë – patrząc
zdrzec – patrzeć, spoglądać
zdrzë – patrz!
zesel – fotel
zewiszcze – hasło, zawołanie
zezolony – brudny, upaćkany
zélnik – sierpień
zélnikòwi – sierpniowy
zéńdzenié – spotkanie
zgniélc – leń
zmarachòwóny – zmęczony
zwãk – dźwięk
zwëk – zwyczaj

żaczet – żakiet, marynarka
żëczbë
– życzenia
żeniałi – żonaty
żeniałô – mężatka

Wezdrzë téż w
jinternetowi słowôrz
cassubia dictionary

4 Replies to “Słówka”

  1. Witam Panie Romanie.

    Mam na imię Mirek. Mieszkam w Bielsku-Białej. Bardzo chciałbym się nauczyć języka kaszubskiego. Lingwistyka jest moim hobby, a kaszubski przypadł mi szczególnie do gustu. Jest on bardzo podobny do polskiego i pisany język kaszubski jest dla mnie zrozumiały, natomiast chciałbym bardzo mówić po kaszubsku. Czy byłaby możliwość nauki u Pana przez skajpa? Jeśli tak to za jaką opłatą. Pozdrawiam serdecznie. Mirek

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Ne starnë ùżëwôją kùszków (an. cookies). Przezérając je bez zjinaczi ùstôwù przezérnika dôwôsz zgòdã do jich spamiãtëwaniô.