Wëbrôl jem so w las… Nié, nié, tak zarô jô Wama nie rzekã dze jô bél, a co jem w nym lese widzôl. Wëzgódnijta 🙂
Hewò, jak tã duńc:
Mariolka w Cekòcënie
Jastarna przed sezonã
Cepelkò sã zrobilo, tej wëbrelë më sã 8. lżëkwiata 2018 r. z bialką, starką a najim scyrzã do Jastarny… Hewò cziledzesąt wëbrónëch fòtografków z ny rézë.
Kamòwé „Kaszëbsczé nótë”
Jeżdżącë pò Kaszëbach tu a tam dô sã nalezc kamë-pòmniczi z „Kaszëbsczima nótama”. Donëchczas narechòwôl jô jejich szesc:
Znajeta tak co: Jastrë
Wszëtczégò bëlnégò na Jastrë!
Z lëżnoscë negò zymkòwégò swiãta dôwóm pôrã czekawinków. Pierszô je ò bãblowanim w Jastrową Niedzelã.
No bùdzenié bãbnã lëdzy, bë wstewelë na rezurekcjã przede wszëtczim znóné je z Jastarnie – kò do dzysô dnia tã bãblëją, co móże òbezdrzec TUWÒ. Równak przódë lat ë w jinszich parafiach na Pòmòrzim nen zwëk bél praktikòwóny. Chòcbë w Wësënie, ò czim pisze ks. Pòdlaszewsczi w artiklu „Zarys historii parafii wysińskiej” („Kaszuby” dodôwk do „Gazety Kartuskiej”, nr 9/1937 r.):
Żlë gôdómë ò Jastrach, tej mùszi nadczinąc ò kaszëbsczich dëgùsach. Ò tim zwëkù pisôl do „Gazety Kartuskiej” (nr 46 z 1938 r.) Jan spòd Kòscérznë: Continue reading “Znajeta tak co: Jastrë”
Znajeta tak co: Wierzba bije!
Wierzba bije, jô nie bijã.
Za tidzéń – wiôldżi dzéń.
Za nocë trzë ë trzë – są Jastrë!
Tak sã czedës w Palmową (abò Kwietną) Niedzelã wòlalo, bijącë wierzbòwima wietewkama sąsôdów.
Swiãcónô palma bëla (a czãsto jesz je) zatikónô za swiãti òbrôz, żebë chronic dodóm przed ùderzenim piorëna. Òb czas grzëmòtë òbchôdalo sã téż chëcz a bùdinczi na gbùrstwie z żôlącyma sã palmama, abë dim òdwrócyl piorën.
Palma bëla òsoblëwie wôżnô dlô gbùrów, jaczi wtikalë jã w zemiã, bë ta dobrze rodzëla a pòla bëlë chronioné przed gradã. Przódë bél jesz zwëk wklôdaniô palmów do gãsëch gniôzd, żebë z jajów welôzlë zdrowé gąsątka, a do kòszków z pszczolama, abë ne dôwalë wicy miodu. Palma chronia mlékò przed psëcym a rëbacczé sécë przed zlim òkã czarownicë.
Wôrt téż przëpòmnąc, że czlowiekòwi, jaczi jedną baszkã z palmë pôlk gardlo nie bòlalo.
Jem gwës, że swiãconé palmë w niejednym kaszëbsczim dodomie są dze w domikù abò jizbie za òbrôz zatklé. Blós czekawé, czë są jesz taczi lëdze, co biją palmą swòjëch sąsôdów abò chòc jedną baszkã zjedlë…
Pòwiesc Aùgùstina Necla w kòmiksu!
Spisënk pòlsczich kòmiksów, w jaczich móże nalezc kaszëbsczé drobnotë, òpùblikòwôl jem na nym blogù w gromicznikù 2018 rokù (nalézeta gò TUWÒ). Nen spisënk jesz nie je fùl, le pòmalinkù, z pòmòcą żëczlëwëch lëdzy, m.jin. Tomôsza Meringa, Henrika Czonstczi, Piotra Pieniążka czë Mareka Adamkòwicza, dopisëjã nowé title.
Ò kòmiksu zrëchtowónym na spòdlim pòwiescë „Krwawy sztorm” Aùgùstina Necla (1902-1976) òpòwiedzôl mie Macéj Tamkùn – zó co jemù baro dzãkùjã!
Òbrôzkòwi „Krwawy sztorm” bél drëkòwóny w latach 1994-95 w pùcczim cządnikù „Gazeta Nadmorska”. Scenarnik napisôl Krësztof Misdzol (pòl. Krzysztof Miśdzioł), zôs céchùnczi òd dzélu 1 do 4 robil Macéj Tamkùn, a òd dzélu 5 do 21 Béjata Glosa (pòl. Beata Glosa).
Tuwò dlô przerównaniô a òszmakaniô dôwajã dwie próbczi:
Wicy sztëczków „Krwawego sztormu” mdze móg òbezdrzec latos pòd kùńc lżëkwiata na wëstawie w Wejrowsczim Mùzeùm.
Cëż na Józefa robic? Swiãtowac!
Cëż më mómë dzysô za dzéń? Doch 19 strëmiannika – swiãtégò Józefa! Òd te dnia dlô Kaszëbów swój pòczątk miôl ZYMK. Chòcbë métrowé smiotë mielë pòla przëkrëté, tej:
Na swiãtégò Józwa przez pòle brózda
Miono Józef, jaczé bëlo dosc czãsto na chrzce dôwóné*, naji starkòwie przerôbialë na rozmajité ôrtë. W „Słowôrzu” ks. B. Zëchtë mómë hewò taką lëstã:
Józef, Józefk, Józk, Józkala, Józul, Józulk, Józwa, Jófka, Jufk, Jazef, Jop, Jopk, Jópa, Jópka, Jocha, Jochal, Jochin, Jefk, Ówa, Ówk. Continue reading “Cëż na Józefa robic? Swiãtowac!”
Dzéń Jednotë Kaszëbów w Kòsôkòwie
W niedzelã 18 strëmiannika 2018 r. w Kòsôkòwie lëdzëska sã zeszlë, bë: sã zeńc, co kùpic, pògadac, zagrac na akòrdiónach a kòl leżnoscë pòbic rekòrd, në a téż, bë negò akòrdiónowégò graniô pòslëchac…
Zakùpë mést sã ùdalë, kò sprzedôwającëch a zachów wszelejaczich bëlo skòpicą. Òd gôdaniô na kòrridorach bëlo dosc glosno. 276 sztëk lëdzy na akòrdiónach zagralo, le rekòrdu nie pòbilo. A kùliż bëlo slëchającëch? Jak to gôdają – z grëpą a jesz wicy.
Jô téż tam bél, chòdzyl, gôdôl, òbzérôl, zjimôl aparatã, co mie w òkò wpadlo, a téż òpòwiôdôl jem dzecóm ò Mariolce…
Niżi czile fòtografków:
Białczi, niastë, kòbiétë a niewiastë
Na zôczątk cos do smiéchù:
Z leżnoscë Swiãta Bialków ùmëslôl jem so napisac co ò bialkach, leno jô, biédny chlop, nie jem w sztãdze bialczi òpisac. Temù zazdrzôl jem do „Słowôrza” ks. Bernata Zëchtë (Ksądz i niewiasta z jednégò casta.), a wëpisôl kąsk przëslowiów, jaczé tikają sã negò pësznégò ôrtu lëdzkòscë. Leno sã bialczi nie òbrôżôjta, kò to je prosto prosté chlopsczé na Waju wezdrzenié 🙂
Białka (w znaczenim ‘kòbiéta’):
Białka bez chłopa to jak kóń bez ùzdë.
Białka bez wstëdu to jak strawa bez solë.
Trzëmac białkã za słowò, a rëbã za ògón to na jedno wëchôdô.
Kòniowi nie dowiérzôj z tëłu, psu z przódkù, a białce z niżódny stronë.
Białka i diôbeł chôdają jedną i tą samą drogą.