Nié tak dôwno temù, za górama, za lasama, za wiôldżima wòdama naji przódkòwie mòglë wëcyc “balot” a wëbrac:
A wszëtkò zaczãlo so òd zôpòwiescë:
A tëch “kapitalnych” bôjków, w wikszoscë z pismiona “Gryf“ wzãtëch, drëkòwónëch bëlo cziledzesąt (òd nr 43/1910 do nr 13/1911):
Në i jak to do dzysdnia kòl Kaszëbów biwô nalezlë so taczi, jaczim nen “dzëwaczny” kaszëbsczi so nie widzôl, bò “Kaszuby prawdziwe takich wyrazów jak my drukujemy (tj. “Gazeta Polska”) nie znają”:
Bëlë téż taczi, co rôd chcelë ne tekstë pò kaszëbskù czëtac:
Ùczniowie ze Spòdleczny Szkòłë nr 9 we Wejrowie Natalia, Ula i Franek dobëlë 3 PLAC w kategòrie spòdlecznëch szkòlów na midzënôrodnëch miónkach! Serdeczné GRATULACËJE! Miónczi te pòd pòzwą „Millennial Competition in Creative Industry”, rozgriwalë so w dniach 5-7 gòdnika 2024 r. w Òsijekù w Chòrwacje. Naju wejrowsczé karno, pòd dozérã szkólnëch Barbary Pawłowicz i Anny Korzonek, zaprezentowalo projecht “Zrozmienié juwernotë nadôwô cwëk przińdnoscë”.
Co wicy ò ny chòrwacczi przigòdze móże pòczëtac TUWÒ
Jem rôd, że w dobëcym 3 placu pòmòglo nym mlodim lëdzóm PIÓRO GRIFA, jaczé kòżden móże zrobic na warkòwniach w Mùzeùm Pùcczi Zemi 😉
Hewò, tu nalézeta wszëtkò to, co do spiéwaniô ti frantówczi, czlowiek ‘niezabaromùzyczny‘, brëkùje (leno ‘taczi dludżi czij’ do pòkazywaniô mùszita miec swój):
KASZËBSCZÉ NÓTË To je krótczé, to je dłudżé, to kaszëbskô stolëca to są basë, to są skrzëpczi, to òznôczô Kaszëba.
Òznôczô Kaszëba, basë, skrzëpczi, krótczé, dłudżé, to kaszëbskô stolëca.
To je ridel, to je ticz, to są chòjnë, widłë gnojné. Chòjnë, widłë gnojné, ridel, ticz, òznôczô Kaszëba, basë, skrzëpczi, krótczé, dłudżé, to kaszëbskô stolëca.
To je prosté, to je krzëwé, to je slédné kòło wòzné.
To je môłé, a to wiôldżé, to są jinstrumenta wszelczé.
KASZUBSKIE NUTY (tłumaczenie na j. polski bez powtórzeń) To jest krótkie, to jest długie, to kaszubska stolica, to są basy, to są skrzypce, to oznacza Kaszuba. To jest łopata, to jest tyczka, to są sosny, widły do gnoju. To jest proste, to jest krzywe, to jest tylne koło od wozu. To są motyki, to są ptaki, to są pruskie półtoraki (monety o nominale 5). To jest jarzmo, to jest wół, to jest całe, a to pół. To jest małe, to jest wielkie, to są instrumenty wszelkie.
“Hobelbank” 1918 r. (?). Zdrój: zbiorë R. Drzéżdżona
Naju òbrôzkòwô frańtówka “Kaszëbsczé nótë” je pòmiónã germańsczi zabawë, jakô w XIX stolatim rozkòscérza so pò wiela krajach, np. na Wãgrzech, w Czechach, Slowacje a nawetkã w USA. W Niemcach, Aùstrie a Stanach znónô je jakno SCHNITZELBANKabò HOBELBANK. Na frańtówka mô setczi, jak nie tësącé, wariantów a wariacjów. Wëzwëskiwónô je chòcbë jakno piesniô do nôùczi jãzëka, dzecnô zabawa, wieselnô jigra, w reklamie a téż w propagańdze. Tuwò czile propagańdowëch wariacjów piesnie “Hobelbank” z I swiatowi wòjnë (1914-1918).
„Lustige Blätter” (2. Kriegs-nummer), nr 33, Berlin 1914, s. 45. Zdrój: digi.ub.uni-heidelberg.de„Lose Blätter. Beilage zur Kriegszeitung der 4. Armee”, nr 69, 17 September 1916. Zdrój: digital.staatsbibliothek-berlin.de
Wòjnowi “Schnitzelbank” ùklôdalë téż żôlnérze. Hewò jeden przëtrôfk, co mie so ùdalo nalezc:
Erinnerungsblatter deutscher Regimenter Chemalige Kgl. Sachs.Armee, Dresden 1927, s. 47-48.
Amerikónowie nie bëlë nick gòrszi, a w 1917 rokù swòjã wersjã ùlożëlë 🙂 Nalézc jã móże na starnie HOOVER INSTITUTION
Dëchë przódków najich Zaczarzoné w ptôchë Dôwné piesnie spiéwią – Pòmión je roznôszô Bez jezora mòdré Bez lasë a górë Bez bôłtowé wałë Wësok pònad blónë
Ref. Nie zdżiniemë pòkąd Bãdzemë wcyg pisac Z bùchą naju dzeje Òstrim piórã Grifa
Gwiôzdë nasze gasną? Zdżinąc marno mómë? Nié! Tak bëc ni mòże – Më sã nie pòddómë! Chòc czas naju krëchi Smãtk wkół nimòc seje Mdzemë żëc tak długò Pòkąd pamiãc żëje
Ref. Nie zdżiniemë pòkąd Bãdzemë wcyg pisac Z bùchą naju dzeje Òstrim piórã Grifa
Chcemë tedë spiewac Hej, drëszczi a drëszë Niech pò całim swiece Rodnô nóta niese Farwné zwãczi Kaszëb Co z serc całi mòcë Spiéwómë òtrokóm Më – stolemów dzecë
Ref. Nie zdżiniemë pòkąd Bãdzemë wcyg pisac Z bùchą naju dzeje Òstrim piórã Grifa
Tekst pùblikòwóny w cządnikù “Stegna” nr 2/2023, s. 24
