Gwiżdż z pòmòcnikã w Kamińcë Szlachecczi, òdjimk: Angelika Szulfer
Na Kaszëbach na Wilëją darënczi dzecóm dôwô pòstacjô zwónô: Gwiôzdór, Gwiôzdka, PaniGwiôzdka abò Panëszka. Przódë lat, w niejednëch môlach Kaszëbsczi, ju w adweńtowi czas, dodomë nawiedzywôl krëjamny Gwiżdż, chtëren zapòwiôdôl gwiôzdkã.
Dzysdnia Gwiżdża z pòmòcnikã mòże jesz pòtkac w KamińcëSzlachecczi(gmina Stãżëca). Chòdzą òni tidzéń przed Wilëją pò dodomach, spisëją jaczé darënczi domôcy chcą dostac, a sprôwdzają czë wszëtcë są grzéczny.
Hewò tak ò ti pòstacji pisôl Andrzéj Bùkòwsczi: Drugim zwiastunem zbliżania się świąt jest Gwiżdż albo Gwizd, jakaś tajemnicza postać, która w ciągu ostatnich kilkunastu dni Adwentu niepostrzeżenie chodzi wieczorami, skrada się pod okna. Nadsłuchuje, czy dzieci są grzeczne i przeciągle gwiżdże, wzbudzając postrach i zapowiadając w ten sposób, że niedługo, „gwiazdki” zaczną chodzić. Zwyczaje kaszubskie w czasie Bożego Narodzenia, w: „Kaszuby”, nr 12/1936, s. 1.
Zôs Bernat Zëchta dôl taczi òpisënk: Gwiżdż 1. ‘przewodnik oprowadzający gwiôzdkã i oznajmiający jej przybycie dzwonkiem lub gwizdaniem’ W Wygodzie i Chmielnie już trzy dni naprzód, w Żurominie nawet tydzień przedtem gwiżdż òbchòdzy wies i gwizdaniem na piszczówce zapowiada odwiedziny gwiôzdczi, po czym wchodzi w dom i spisëje domôcëch ‘domowników’, szczególnie zaś dzecë. Zamiast ołówkiem posługuje się długim patykiem, skąd powstało tam przysłowie o kimś, kto niewyraźnie pisze: Ten tak pisze jak gwiżdż. Gwiżdż opuszczając chatę m.in. upomina starszëch, czyli rodziców (Wygoda): A të òjcze, matkò, dzecë bróń, Bò tu przińdze straszny kóń, Bãdze skôkôł i wëwijôł, I te môłé dzôtczi pòzabijôł! (…) Strój gwiżdża bywa różny. Najczęściej gwiżdż je òblokłi w kòżëch wëwrócony na rãbë, na głowie mô kapelusz, a w garscë trzimô krëkùlëcã. Słownik gwar kaszubskich…, t. I, s. 395-6.
Za òdjimk a wiadla dzãkùjã Angelice Szulfer. A jak jesz ni môta pòdarków, tej wôrt kùpic co kaszëbsczégò z ji krómù FARWA.
Bëla na piesniô na dzydniową chërã pò KASZËBSKÙ, bëla pò SLOWACKÙ, a terô je pò SERBSKÙ. Dolmaczënk zrëchtowôl drëch Kaszëbów Душан-Владислав Пажђерски.
То је кашаљ, кијавица, ово пуна болница и одвратна вештица.
Ово лице, оно нос. Уз бурмут кијам – добар штос.
Ево чешњак, ту је мед, дај ми чаја – то је ред.
Ту су руке, пери их, – за дуг живот, веруј ми.
Јер је најбоље на грип, прати руке, то је хит.
Ко хоће да дуго живи, купањем ће да се смири.
… a jakbë chto chcôl wicy pòznac serbsczi jãzëk, nen mòże sztudérowac gò na GDUŃSCZIM ÙNIWERSYTECE abò zapisac sã do SLAVË
W zélnikù 2020 rokù w jinternetach mia premiera Zjazdowô Piesniô Kaszëbów – szpòrtownô przeróbka „Kaszëbszich nótów” spiéwónëch na ôrt Reggae punk. Twórcama ny mowòmódny wersje „Nótów” je krëjamné karno KRÒ (Kaszëbsczi Rock Òbrzãdowi). Piesnie pòslëchac móże na jejich youtubòwim karnylu.
Malënczi do animòwónégò klipù zrëchtowa Asza Grudnik. Ò „Kaszëbsczich nótach” a ji rozmajitëch wariantach móżeta pòczëtac w dzélu Kaszëbsczé nótë / Kaszubskie nuty Zjazdowô Piesniô Kaszëbów to drëgô frańtówka, jakô je zrëchtowónô bez karno KRÒ. W czerwińcu w jinternetach pòkôza sã piesniô Scynanié Kani (Jidzemë z Kanią). Jak zapòwiôdają nôleżnicë karna, ju wnetk to dô do pòslëchaniô nowi sztëczk…
W slédnym czasu na Kaszëbach pòjawia sã nowô firma – Doch Jo!, jakô bédëje rozmajité kaszëbsczé pamiątczi. Jak dopiérze w jinternetowim krómie móże kùpic kòszulczi, tasczi a tasze òbzdobioné nowòmódnyma malënkama. Doch Jo! móże téż pòtkac na rozmajitëch kaszëbsczich rozegracjach. Tuwò czile òdjimków z Kaszëbsczégò Festinu w Pùckù:
Kąsk wicy ò Doch jo! móżeta pòczëtac na starnie PROJEKT KASZËBË
Bùczka to jigra, co w niã przódë lat griwelë naju ópòwie. Do graniô brekòwelë grëbszëch czijów ë òkrãglégò kama. Czile lat temù Adóm Hébel ùmëslil so przëbôczëc ną zabëtą jigrã – tak pòwsta Kaszëbskô Liga Bùczczi. Bùczka to nie je le jigra, ale téż bëlnô ùdba na rozkòscérzanié wiédzë ò kaszëbsczi kùlturze, jãzëkù a naju zapëzglony historëji. Gwës w bùczkã griwôl, jeden z najich nôbëlniészëch dzejarzów a pisôrzów, Aleksãder Labùda… Hewò czile fòtografków z bùczkòwëch miónków (Lëzëno, 22 lëpińca 2020):
Na latosy Zjôzd 2020 r. mielë më ju z brifką a lesnym wszëtkò przërëchtowóné: czôrno-żôłté ruchna, fanë, banérë z zéwiszczama, szormë na deszcz abò słuńce, szpëlnowé różczi na glanc wëpòlérowóné, 5 kilo tobaczi, pò rezerwòwi wiertlówce na łep… Ë co? Ë nick! Bez negò kòrunawirusa latosy Zjôzd je òdwòłóny (abò òdsëniãti na sw. Nigdosza – kò rozmajice gôdają). Tak tej, miast do Pùcka jachac, më zarôczëlë wszëtczich na naj’ gwôsny Zjôzd do Pëlckòwa, chtëren béł tedë czedë béł, w môlu, chtëren nie je znóny, ale kòżden jeden rozmieje letkò w nien trafic.
Jo, wicy ò Zjezdze w Pëlckòwie, przeczëtôta w lëpińcowò-zélnikòwi „Pomeranii”…