Róman Drzéżdżón | Roman Drzeżdzon
Dzysô trafił jem w sécë bôjkã, dôwno temù napisóną bez mie, a czëtóną bez Nataliã Szroeder pt. „Diôbelsczé skrzëpice”. Mòżeta jã nalezc na youtube (kliknij tuwò) abò na platce wëdóny bez Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié pt. „Najpiękniejsze bajki i baśnie kaszubskie” cz. 3.
XIV Tardżi Ksążczi w Kòscérznie
Region, KPZ, Rost, Czëc, Bernardinum, Oskar a jesz pôrã wëdôwiznów przëjachało 19 lëpińca 2013 r. do Kòscérznë, bë zabédowac czëtińcóm swòje ksążczi. Lëdzy òbzérającëch, a nawetka taczich co kùpialë (!) bëło dosc tëli. Wëdôwcowie, jak wiedno gniotlë, że lëchò no sprzedôwanié ksążków jidze, że ni ma pieniądzy, że biéda, że lëdze nie chcą czëtac… Równak nie widzôł jem bë w pòdzartëch kùrpach, jak nen Remùs, co sedzy na kòscérsczim rënkù, chôdelë. Swòjich karów z ksążkama téż ni mùszą pchac… le czasã co w nie wlac.
Nie gôdajã, że je dobrze, le tak baro lëchò mést téż nié… Jinaczi, żlë jidze ò kaszëbskòjãzëkòwą pismieniznã. Kò za wiele nowiznów na stojiszczach nie bëło widzec. Mało prozë a pòezje, dramë wcale.
Kąsk béł jem zadzëwòwóny, że kaszëbskô pòwiesc Artura Jabłońsczégò „Namerkôny” dosta 3 plac w kategòrie prozë. Czemù trzecy, czej niżódny kònkùrencje ni mia? Mòże za majstrowanié kòl pisënkù – kò napisónô je w bëlôcczim dialekce. To ju krëjamnota sãdzów.
Móm nôdzejã, że za rok kaszëbsczi prozë mdze wiele wicy, kò mòże latosy prozatorsczi kònkùrs m. Jana Drzéżdżóna dô jaczi bëlny brzôd.
Spisënk dobiwców a wëprzédnionëch w XIV Targach nalézeta TUWÒ
We wtórk 16 lëpińca 2013 r. Kluczi òdwiedzył Prezydeńt Pòlsczi Repùbliczi Bronisłôw Kòmòrowsczi. Przëjachóny béł razã ze swòją mëmą Jadwigą. Na wizyta òsoblëwie bëła wôżnô dlô ni. Kò w 1948 r. bëła òna na nym samim placu, le tedë warënczi bëłë czësto jinszé. Wnenczas żëlë jesz tuwò Kaszëbi Nadłebsczi… To co sã z nima dzejało, a jaczé bëłë biôtczi midzë nima a przeszłima w ne stronë pò wòjnie òsadnikama ze wschòdë òpisa Wastnô Jadwiga w swòjim magistersczim dokôzu z 1949 r.
Òkazëje sã, że òjc Prezydeńta, Zygmùńt, téż badérowôł Kaszëbów, le nëch żëjącëch w Kanadze. Béł kòl nich w 70. latach. Brzadã ti rézë béł dokôz ò zwëkach ë òbrzãdach Kanadijsczich Kaszëbów. Na pamiątkã zéńdzeniô z Prezydeńtã Kòmòrowsczim kòpie negò dokôzu dostelë pòmòrsczi mùzealnicë, jaczi przëjachelë m.jin. z Bëtowa, Wdzëdzów, Pùcka, Lãbòrga, Wejrowa.
Òb czas zéńdzeniô wiele bëło gôdczi ò wielokùlturowòscë a szacënkù dlô rozmajitëch kùlturów a miészëznów żëjącëch w Pòlsce. Gôdôł ò tim prof. Cezari Òbracht-Prondzyńsczi a Prezydeńt Bronisłôw Kòmòrowsczi. Kò niechtërny kąsk sã zadzëwòwelë, czej Prezydeńt scwierdzył, jak dobrze mielë Kaszëbi w Pòlsce w midzëwòjnowim cządze…
Latos skansen w Klukach fejrëje 50 lat dzejaniô. Z ną roczëzną zrzeszonëch je wiele jimprezów a wëstawów, m.jin. pò Kaszëbach wãdrëje wëstawa pt. „Nazywano ich Słowińcami”, jakô 22 lëpińca mdze òtemkłô w Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë a Mùzyczi w Wejrowie. W séwnikù w Klukach mdze wiôldżé fejrowanié, na jaczé mają przëjachac z Hambùrga pòtomkòwie Kaszëbów, jaczi żëlë tuwò do 70. lat XX stalata.
Mésterni rechùnk
Stôri, dobri szpòrt w kaszëbsczi wersje do smarë dóny w „Przyjacielu Ludu Kaszubskiego” nr 7 z 1936 r.
Pewno nëch, co z latoségò Zjôdu są zadowòlony je tak wiele… jak nëch, co jima sã nie widzało. Prezydeńta, Kaszi Cëchòpk jem nie widzôł, Natalczi Szrédrowi téż nié – kò pòd binã jô za wiele nie chôdôł. Rôz béł jem za biną, pòd kòscołã, dze wlôlë mie rëbną zupã. Fejn szmakała, chòc zup jô nie lëdóm. Mòże to zrobiło, że jô béł fëst wëgłodniałi. Stojiszczów, jak wiedno, skòpicą. Sprzedôwcowie, mëszlã, bëlë rôd, że Kaszëbi to nie taczi wiôldżi knywce, jak ò nich pòwiôdają. Z tim sã pògôdało, z ną wëkùszkało, tã sã co kùpiło, dze jindze le òczë napasło… a tëli. Do ùzdrzeniô za rok, leno dze? Gôdelë co ò tim?
Prawie jem pò czëtanim kriminału pt. Róże cmentarne. Napisa gò aùtorskô spółka Marek Krajewsczi ë Mariusz Czubaja. Wikszi dzél ny kriminalny pòwiescë dzeje sã we Wiôldżi Wsë ë òkòlim. Mùszã rzec, że aùtorowie bëlno pòznelë nen nordowi dzél Kaszëb, kò w ksążce pòjôwiają sã dobrze znóné môle – chòcbë aùtenticzné pòzwë wiwczasowëch dodomów czë szasëjów. Przédnym bòhatérą ny kriminalny wëzgódczi je nadkòmisôrz Jarosłôw Pater – z pòchòdzeniô Kaszëba. Ë jakno Kaszëba mô òn wiôlgą starã ò… bëlnotã pòlsczi gôdczi.
Ksążkã fëjn sã czëtô, akcjô jidze chùtkò do przódkù a fabùła je dosc zapëzglonô. Bëlnô lechtura na dwa-trzë latowé wieczorë.
Réza z Wejrowa, pò dzurawëch drogach, wara dosc długò. To naju z białką dosc wëtrzãsło a słunuszkò fëst przëgrzało, równak kùreszce trafilë më do nôpësznészégò miasta na Kaszëbach – Chòniców. Nié tak se, kò Kaszëbi bez przëczënë nie wãdrëją, le na warkòwnie kaszëbsczich gazétników zrëchtowóné bez miesãcznik „Pomerania”. Repòrtersczé zajmë warałë dwa dni – 22 i 23 czerwińca 2013 r. Jich brzadã mdze pôrã bëlnëch reportażów, jaczé mdą namienioné chònicczim stronóm.
Pierszégò dnia òdwiedzelë më klôsztór w Zamartem, dze baro serdeczno przëjął naju przeòr ò. Róman. Òpòwiôdôł wiele ò kòscele, chtëren pòzywóny je perlą baroku, a téż ò swòjich przigòdach na Biôłorusy, dze bez wiele lat służił. Klôsztór słëchô terô do Karmelitów Bòsëch, przódë béł tuwò dodóm dlô ksãżów emeritów a jesz rëchli – w XVIII i XIX stalatim w nëch mùrach mòdlëlë sã Bernardinowie.
Na pôłnié wrócëlë më do Chòniców. Tej, na zalë hòtelu Sukiennice, wësłëchelë dwùch referatów. Daniel Kalinowsczi gôdôł ò pismionach „Tatczëzna” ë „Kaszëbskô Òdroda”, a jegò białka Adela ò kaszëbsczich kamach i kamiszkach. Pò dëchòwim jestkù béł czas na wòrzta z rusztu, na chtërną zarôczëlë naju do chònicczégò parkù nôleżnicë môlowégò KPZ.
Dzéń skùńczelë më na rënkù, dze grëzłi bez mëdżi, pòpijającë jantarowé napitczi, rozpòwiôdelë më so ò tim a nym.
Drëdżégò dnia wãdrowelë më pò miesce szlachã mòrdu… ale ò tim mdze w repòrtażu, jaczi dopiérze òstónie napisóny do „Pomeranii”.
Na zakùńczenié warkòwniów spòtkele më sã z fòtografikã Danielã Frimarkã, chtëren czekawò òpòwiôdôł ò swòjim kùńszce.
Dzéń, noc, pòłowa dnia, a tej dodóm – jak to sã gôdô: „Na Karwią do Gduńska” – bez Brusë, Kòscérznã, Òstrzëcë, Kartuzë do Wejrowa… dze bez przëtrôfk pòtkelë më Piotra Schmandta. Pôrã lat temù, nen aùtór kriminałów retro, na spòdlim chònicczi zbrodnie z kùńca XIX stalata, napisôł bëlny kriminôł pt. „Pruska zagadka”.
Dze? Mùzeùm Kaszëbskò-Pòmòrsczi Pismieniznë i Mùzyczi w Wejrowie
Czedë? 18-19 môj
Co mdze? Zwiedzanié, warsztatë, prezentacje, kôrbiónczi, kaszëbskô mùzyka, zjestkù, ò północë pòkôz filmù ADELAJDA
Za wiele? Wstãp DARMÔK!
Wicy na starnie MK-PPiM
